Αύγουστο μήνα, απόδιαβα τ’ς Παναγίας, στ’ν πλατεία του χωριού η παρέα του μπάρμπα Τιπούκειτου κουβεντιάζει για τ’ς γιορτές Λόγου και Τέχνης τ’ς Λευκάδας. Ο μπάρμπας μου, ανασκαλεύοντας τη μνήμη, σχολιάζει την αυθόρμητη συμμετοχή τ’ς Μαρίας Κάλλας το 1964 με τον Κυριάκο Σφέτσα στο πιάνο, και στη συνέχεια, η συζήτηση περάει σε θέματα μουσικής.
Απ’ τον Σφέτσα και την Αγνή Μπάλτσα φτάνει η κουβέντα στ’ς μεγάλους έλληνες μουσουργούς, Μανόλη Καλομοίρη και λοιπούς. Τη στιγμή που εγενόντανε λόγος για τον μαέστρο και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλο, ετσ’λαφτιάστηκε1 απ’ τη διπλανή παρέα ο θανατικός2 ποδοσφαιρόφιλος «Αρδίζογλου3, που ακούοντας το όνομα Μητρόπουλος, πετάεται αμέσως κι αρχινάει να μπαμπαλίζει4 για τον παλιό ποδοσφαιριστή Τάσο Μητρόπουλο. Ο Σοφολογιότατος, κολέας του μπάρμπα Τιπούκειτου «παιδιόθεν», όπως λέει, που του εκολήσανε εφτό το παρατσούκλι γιατί έχει τη φήμη «κινητής εγκυκλοπαίδειας», καταλαβαίνει και τον διακόπτει.
- Μιλάμε για τον μουσικό Δημήτρη Μητρόπουλο
- Με ποια ομάδα είναι;, συνεχίζει απτόητος ο «Αρδίζογλου»
- Με τον Ασυνεννόητο Δραγάνου5, πετάει την ατάκα του ο Στάνλεϊ
Μάθιους6 («κατά κόσμον» Σπύρος), που είχε αντιμετωπίσει τον Ασυνεννόητο στις επικές ποδοσφαιρικές συγκρούσεις των χωριών τη δεκαετία του ‘60.
- Μην τον ακούς, πετάγεται ο Αριστοφάνης τ’ς παρέας, για τον άλλονε
Μητρόπουλο λέμε, τον Αλέξη, που έρχεται πίσω από τ’ς λέξεις, με τις οποίες ούλα τα σφάζει, ούλα τα μαχαιρώνει, κι όχι μοναχά στα εργασιακά.
Τότενες, γλέποντας ο μπάρμπα Τιπούκειτος πως ξεμακραίνει η κουβέντα και πάει αλλού, παρατηρεί πως τα λογοπαίγνια έχουνε κι εφτά τ’ν αξία τ’ς και πως στ’ν εποχή μας οι πνευματικοί άνθρωποι δεν έχουνε και μεγάλη πέραση, σε αντίθεση με τ’ς αθλητές. Και απευθυνόμενος στον φίλο του: Δεν είναι έτσι, Σοφολογιότατε;
Εκειός, παίρνοντας απίδρομο απ’ την ερώτηση - πρόκληση του φίλου του, εσχολίασε πως το να παραφουσκώνουμε τ’ν αξία των αθλητών και να περιφρονούμε τ’ν προσφορά των πνευματικών ανθρώπων δεν είναι τωρινό φαινόμενο αλλά πολύ παλιό. Και για να στηρίξει τ’ν άποψή του, βουτάει, κατά το συνήθειο του, στα καθαρά νερά τ’ς αρχαίας σκέψης και παίρνει απ’ την πηγή του ρήτορα Ισοκράτη, μεταφέροντας εκειά που λέει στον πρόλογο από τον Πανηγυρικό του λόγο: «Πολλές φορές απόρησα με αυτουνούς που εκαθιερώσανε τα πανηγύρια κι οργανώσανε τ’ς αθλητικούς αγώνες, γιατί εθεωρήσανε άξιες για τόσο μεγάλα βραβεία και ανταμοιβές τ’ς επιτυχίες των αθλητών, ενώ σ’ εκεινούς που εκοπιάσανε προσωπικά, που τα εδώκανε δηλαδή ούλα για το κοινό καλό και εκαλλιεργήσανε έτσι την ψ’χή τσου, για να ‘ναι σε θέση να ωφελήσουνε και τον κόσμο, «ουδεμίαν τιμήν απέδωσαν», δηλαδή δεν τ’ς ελογαριάσανε. Και όμως το σωστό θα να’τανε γι' αυτουνούς κυρίως να γνοιαστούνε. Γιατί, και αν ακόμα υποθέσουμε πως οι αθλητές αποκτάνε διπλάσια δύναμη από εκείνη πο’χουνε, οι άλλοι δεν θα κερδαίνανε τίποτα παραπάνου. Αντίθετα, κι ένας μοναχά άνθρωπος αν σκεφτεί σωστά, όλοι όσοι θα θέλανε να γευτούνε τη γνώση του και τ’ αποτελέσματά τ’ς θα ωφελούντανε»7. Κι εσυμπλήρωσε: σήμερα μου κάζει πως είναι χερότερα τα πράματα. Γιατί οι αρχαίοι είχανε θεοποιήσει τα γράμματα και, γενικά, το πνεύμα στο πρόσωπο του θεού Ερμή, που νια απ’ τ’ ονομασίες του ήτανε Ερμής ο Λόγιος. Κι ετιμάανε και τ’ς εφευρέτες τσου, όπως, για παράδειγμα, τον Παλαμήδη8 για πολλές εφευρέσεις του και κυρίως για την εφεύρεση μερικών γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου, με μετατροπή των φοινικικών στοιχείων . Αλλά σήμερα πάμε απ’ το κακό στο χερότερο. Ακόμα και στη γλώσσα μας κάνουμε εκπτώσεις , λάζω γιατί δεν καταλαβαίνουμε πώς δουλεύουνε οι μηχανισμοί τ’ς. Για παράδειγμα, δεν ξέρω αν οι αρμόδιοι για την παιδεία μας μπορούνε να μας εξηγήσουνε πώς γένεται η ομηρική λέξη «κολώνη», που σημαίνει λόφος, να περάει στη σημερ’νή χορτιώτικη ντοπιολαλιά ίδια κι απαράλλαχτη, για να δηλώσει τον χορττιώτικο λόφο τ’ς Κολώνης, ακριβώς όπως τον περιγράφει ο Όμηρος, δηλαδή ελεύθερο ολόγυρα9. Αλλά ας πάμε και στα πλιο απλά. Πριν από κάποια χρόνια, σε νια δημοσιογραφική έρευνα, ερωτήσανε ποιος είναι ο Σεφέρης και κάποιος απάντησε πως είναι τραγουδιστής. Και σήμερα, αν ακούσει κάποιος το όνομα Παπανικολάου, ίσως καμιανού δεν θα πάει το μυαλό στον γιατρό - εφευρέτη του Παπ – τεστ, κι ας σώνονται μ’ εφτό κάθε χρόνο εκατομμύρια γυναίκες σε ούλονε τον κόσμο και πως, αντίθετα, τον μπασκετμπωλίστα Παπανικολάου τονε ξέρουνε ένα σωρό κόσμος. Εδώ, καλά – καλά, ακόμα και κάποιοι νεότεροι συγχωριανοί μας, ίσως να μην έχουνε ιδέα για την προσφορά του γιατρού Παναγιώτη Χόρτη, παρόλο που λογαριάζεται στ’ς τρεις κορυφαίους επιστήμονες σε παγκόσμια κλίμακα στον αγώνα εναντίον της φυματίωσης.
Στο σημείο εφτό ο «Αριστοφάνης» εδιάκοψε τον Σοφολογιότατο, για να πιάσει, όπως είπε, το σφυγμό του κόσμου, κι αρχίνησε τ’ς ερωτήσεις στ’ν παρέα, ξεκινώντας με το «Εσύ που ξέρεις τα πολλά κι ο νούς κατεβάζει»: Τι ξέρεις για τον Ιωάννη και τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο; Για την Κλεαρέτη Δίπλα – Μαλάμου; Για τον Νίκο Σβορώνο; Για τον Νίκο Γ. Κατηφόρη; Για τον Γεράσιμο Γρηγόρη; Για τον Θεόδωρο Στάμο; Για τον Πανταζή Κοντομίχη; Για τον Σπύρο Ασδραχά; Για τον Νάνο Βαλαωρίτη; Για τον Λευκάδιο Χερν; Τα συμπεράσματα τα συνόψισε ο μπάρμπα Τιπούκειτος με τη ρήση «Απορία ψάλτου βήξ». Κι αμέσως επαρατήρ’σε για το θέμα πως, όπως λέει κι ο «Αριστοφάνης», ελάχιστοι ξέρουνε τον ποιητή και σπουδαίο πανεπιστημιακό δάσκαλο Νάνο Βαλαωρίτη, αλλά ένα σωρό κόσμος ξέρει απ’ όξου κι ανακατωτά ακόμα και τ’ς αναπληρωματικούς του Τηλυκράτη και τ’ς. Δόξας Λευκάδας κι ακόμα πως τον Σπανούλη και τον Καραγκούνη τ’ς ξέρει ούλος ο κόσμος, αλλά ελάχιστοι ξέρουνε τον Δημήτρη Νανόπουλο. Και ρίχνοντας τη ματιά του πέρα απ’ τον Ατλαντικό, τονίζει πως ο Αντεντοκούμπο είναι πλιο διάσ’μος στ’ς ΗΠΑ κι απ’ τον πιο σπουδαίο αμερικανό πρύτανη. Και εσυνέχισε: Φυσικά, δεν συζητάμε για το «δοξάστε με» και για τα βολάκια10 που πέφτουνε στο αθλητικό χρηματιστήριο. Ο Γιάννης Αντεντοκούμπο παίρνει πολλαπλάσια χρήματα ακόμα κι από τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Μοναχά νια διαφήμιση να κάμει ένας υπεραθλητής τύπου Λιονέλ Μέσι και Γιουσέιν Μπολντ θα βγάλει περισσότερα απ’ όσα ούλοι οι πνευματικοί άνθρωποι που παρελαύνουνε κάθε καλοκαίρι ως εισηγητές στ’ς γιορτές Λόγου και Τέχνης τ’ Λευκάδας. Και το χερότερο είναι πως σήμερα ένα κομμάτι τ’ς νεολαίας μας σβαρδαλωνίζει11 κι «αναστενάζει στα γήπεδα». Κι εμείς οι ηλικιωμένοι υπερασπιζόμαστε οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ τη γλώσσα μας και τον πολιτισμό μας. Το’ χουμε σε κακό να διαβούμε με τα παιδιά και τα αγγόνια μας ακόμα κι απ’ το Μουσείο φωνογράφου, που λέει ο λόγος. Κιαπέ διαμαρτυρόμαστε για τ’ς νέους, πως δηλαδή έχουνε το μυαλό τσου στην καφετέρια και στη μπάλα.
- Και δεν έχει κανιάν αξία ο αθλητισμός, μπάρμπα;
-Κάθε άλλο. Πέρα απ’ τ’ άλλα, απ’ το «νους υγιής εν σώματι υγιεί» κ.λπ., προπαντός στ’ς μέρες μας δίνει διέξοδο στο βουρλασό12 και τα προβλήματα πο’χουμε. Αλλά άλλο είναι ο αθλητισμός του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού, που λέι κι ο ποιητής, κι άλλο το να κατεβάζουνε σώβρακα των συναθλητών τους ή να ντους δαγκάνε, να γιουχάρουνε στ’ς Εθνικούς Ύμνους των «αλλοτρίων» κ.λπ. Κιαπέ, σήμερα οι αθλητές - στυγνοί επαγγελματίες είναι τίγκα στο αναβολικό και η Κόκα … κόλα νικάει τ’ν Ακρόπολη, πο‘λεε κι η αείμνηστη Μελίνα. Εδώ δεν αποκλείεται να κάνουνε κάποιες ομάδες αγιασμό κι ύστερα ν’ ακούγονται «νομίσματα που πέφτουν κάτω από το τραπέζι13» και να γένονται και μέσα κι «απόξου» απ’ τ’ς αγωνιστικούς χώρους κι άλλες … θεάρεστες πράξεις. Εφτόνε τον αθλητισμό θέλουμε, τον αθλητισμό που γλέπουμε στα γήπεδα, με τον φανατισμό, τη βία και τον χουλιγκανισμό;
- Και πώς εξηγείται αυτό το χάλι, μπάρμπα;
- Μου κάζει πως στ’ς μέρες μας η αγάπη, το πάθος, η «τρέλα» για την
αγαπημένη ομάδα του καθενός μάς χρωματίζουνε και μας κάνουνε αλλουνούς Βένετους κι αλλουνούς Πράσινους. Ο φανατισμένος οπαδός, που μπορεί να ‘χει ένα κάρο προβλήματα, αισθάνεται πως είναι ανεύθυνος για τ’ν ίδια πράξη, αν τηνε κάμει στη θύρα χ,ψ,ω, παρά αν την είχε κάμει ντιπ μοναχός του και πως έτσι δεν θα συλληφθεί και δεν θα πέσει καμπάνα. Κι επειδή είναι κλουμωμένοι14 οι οπαδοί, η συμπεριφορά του μιανού επηρεάζει τη συμπεριφορά του αλλουνού και εξαπλώνεται σαν και να’ναι γρίπη. Κι ύστερα, το να νικάει η ομάδα πα να πει πως νικάει κι ο οπαδός και δεν σκέφτεται πως δεν τον ενώνει τίποτα με εκεινούς που ελέγχουνε τον αθλητισμό (επιχειρηματίες, πολυεθνικές, στοίχημα κ.λπ.). Έτσι, ο θανατικός οπαδός πολύ εύκολα μπορεί να ντα βάλει με όποιονε φοράει μπλούζα διαφορετικού χρώματος απ’ τη δική του και δεν σκέφτεται πως θα μπορούσε στη θέση του να ‘τανε ο αδερφός του, ο φίλος του, ο συμμαθητής του. Η μόρφωση και η πνευματική καλλιέργεια δεν πουλάνε. Όπως είπαμε, αθλητές κερδαίνουνε κατά κράτος τ’ς Νανόπουλους και γενικά κονομάνε, όπως λέει κι ο Ισοκράτης, ένα σωρό βραβεία. Υπογράφουνε συμβόλαια με αστρονομικά ποσά, τ’ς τιμάμε με το παραπάνου με μεγάλα δημόσια αξιώματα και απολαμβάνουνε κι ένα σωρό ακόμα «καλές πραμάτειες»: χρυσές μπάλες, τ’ όνομά τ’ς σε δημόσια κτήρια, σε δρόμους και σε πλατείες, ακόμα και σε … στάσεις τραμ! Εσυνέβηκε μάλιστα στ’ς Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 στ’ν Αθήνα το εξής καταπληκτικό: Νια στάση τραμ είχε πάρει το όνομα ενός αθλητή που είχε κατηγορηθεί για χρήση αναβολικών και γι’ αυτό αντικαταστάθηκε το όνομά του και στη θέση του εμπήκε το όνομα του … Θουκυδίδη!!! Ο Θουκυδίδης, λοιπόν, αναπληρωματικός του αθλητή με την αμφιλεγόμενη καριέρα!!!. Σχεδόν κανένας δεν σκέφτεται σε τι θα ωφεληθεί η κοινωνία αν ο αρσιβαρίστας, για παράδειγμα, κάτσει κάτου απ’ την μπάρα και σηκώσει ακόμα κι ένανε τόνο. Όμως ο Όμηρος, ο Ηράκλειτος, ο Θουκυδίδης, ο Νεύτονας κ.ο.κ. ταϊζουνε και γονιμοποιούνε ακόμα και σήμερα τ’ν ανθρώπινη σκέψη και τον ανθρώπ’νο πολιτισμό και δίνουνε το παρών σε ούλες σχεδόν τ’ς βιβλιοθήκες. Υπάρχουνε, βέβαια, και αθλητές που διδάσκουνε με το παράδειγμά τους, είτε στο γήπεδο του χωριού είτε στ’ς μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, όπως και αθλητές που προσφέρουνε πολλά στην κοινωνία και μετά το κλείσιμο τ’ς αθλητικής τους σταδιοδρομίας. Υπάρχουνε όμως κι αθλητές που τσου τιμάμε, δίνοντάς τσου κρίσιμες πολιτικές θέσεις, παρόλο που δεν μπορούνε να μεράσουνε δυο γαϊδουριώνε άχερο. Απ’ την άλλη μεριά, υπάρχουνε προσωπικότητες, που την πνευματική τσου προσφορά τηνε σκεπάζει κάποια άλλη ιδιότητά τσου. Για παράδειγμα, οι πλιότεροι δεν ξέρουνε πως η μετάφραση των Ιστοριών του Θουκυδίδη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο παραμένει ως τα σήμερα αξεπέραστη. Εκειό όμως που ενδιαφέρει και πουλάει δεν είναι ο Θουκυδίδης και οι μεγάλες πνευματικές και, γενικότερα, ιστορικές προσωπικότητες, αλλά το θέαμα, ο ατομικισμός, η βία, η κερδοσκοπία. Έτσι αθλητές, τηλεπερσόνες, διασημότητες που δεν διακρίνονται για τα επιτεύγματά τους, αλλά οφείλουνε την ύπαρξή τους στ’ς καταναλωτικές ανάγκες τ’ς κοινωνίας, κυριαρχούνε στη δημόσια ζωή. Οι πνευματικοί άνθρωποι παραμένουνε, συνήθως στα αζήτητα. Όταν μάλιστα εκειά που γένονται δίνουνε την αίσθηση πως δεν π’ράζει, δεν εγίνηκε και κάτι με το να ασχολούμαστε μ’ εφτά, τότενες μας συνηθίζουνε στο να παραδινόμαστε και να συνηθίζουμε σε είδωλα. Έτσι μαθαίνουμε τα πάντα για το είδωλο που αγαπάμε και συζητάμε καθ’μερινά με την παρέα μας γι’ αυτό, με κριτήριο εκειά που η εποχή μας βάνει. Με υλικά κατεδαφίσεως όμως δεν γένεται κοινωνία.
- Και τα ΜΜΕ τι ρόλο παίζουνε;
- Τα ΜΜΕ έχουνε μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Με τα επεισόδια και τη βία
στα γήπεδα, έχουνε τροφή για να αυγατίζουνε το κοινό τ’ς. Συχνά, μάλιστα, ρίχνουνε λάδι στη φωτιά.
- Κι η Πολιτεία;
- Μέχρι τώρα ο δρόμος που ακ’λουθήθ’κε δεν ήφερε αποτελέσματα. Για παράδειγμα, τον Χ ιδιωτικό παράγοντα στον αθλητισμό, που έχει το μυαλό του στο κέρδος, τονε καλούνε να λύσει το πρόβλημα τ’ς βίας στα γήπεδα. Το κράτος μπαταίρνει τ’ς ευθύνες στ’ς ομάδες - εταιρείες (ΠΑΕ, ΚΑΕ κ.λπ.) και τ’ ανάποδο. Η λέξη πρόληψη είναι μοναχά για τα λεξικά. Κιαπέ, κάποιοι δεν βλέπουνε πως υπάρχουνε και πολύ πλιο σπουδαία πράματα απ’ τη «στρογγυλή θεά».
- Και τι θα να ’πρεπε να γένει, για να’ρτουμε σε λογαριασμό;
- Αν το βάρος πέσει στη νεολαία και στα προβλήματά τση και
βάλουμε κι ούλοι πλάτη, Πολιτεία, γονείς, δάσκαλοι κ.λπ., κάτι γένεται. Ας ξεκινήσουμε από το σκολειό. Πρώτα φκιάνουμε βιβλιοθήκες κιαπέ μπασκέτες, αλλά εμείς το πάμε μονίπαντα, μοναχά μπασκέτες. Κι όταν ακούω από τ’ς αρμόδιους (ίσως και αναρμόδιους) τ’ς Παιδείας τη φράση «Δαπάνες για τ’ν παιδεία», φουρκίζομαι15 κι αναρωτιέμαι: Καλά, η παιδεία είναι έξοδα κι όχι επένδυση; Τότενες τι μας τσαμπουνάνε16 οικονομολόγοι και διανοούμενοι πως η παιδεία είναι το κλειδί, για να βγαίνει η κοινωνία απ’ την όποια κρίση και πως όσες χώρες δεν επενδύουνε στ’ν παιδεία είναι χαμένες από χέρι; Κι επιμένουνε μάλιστα, λέγοντας πως η επένδυση για την παιδεία πάντα γυρίζει πίσω το κεφάλαιο που επενδύθηκε και μάλιστα με τόκο; Μήπως, λοιπόν, έχουνε δίκιο; Μήπως ό,τι δίνουμε για την παιδεία είναι επενδύσεις που όμως τ’ς αξιοποιούνε οι «κουτόφραγκοι», αφού πολλοί μορφωμένοι νέοι μας φεύγουνε στο εξωτερικό; Μήπως οι νέοι πρέπει να έχουνε μεγάλα αποθέματα παιδείας, για να παίρνουνε δύναμη από εφτά και για να μπορούνε να καταλαβαίνουνε τον κόσμο καλύτερα; Ή είναι καλύτερα οι νέοι μας να αστριάζουνε17 και να γένονται παπόρι άμα χαλέψεις να κάμεις κριτική στ’ν ομάδα τ’ς; Πιπιλίζουνε, βέβαια, κάποιοι τ’ν καραμέλα για άνεργους πτυχιούχους, αλλά δεν βλέπουνε τη σχέση ανάμεσα στ’ν εκπαίδευση και τ’ν ανεργία, που δείχνει πως όσο πιο αγράμματος είναι ο άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να μείνει άνεργος. Το ίδιο ισχύει και για τ’ν αμοιβή στο μεροκάματο. Έχω ιδέα πως κάποιο λάθος κάνουνε στ’ς αναλύσεις τ’ς για τα πράματα όσοι τα λένε εφτά και πως αλησμονάνε τα στοιχειώδη. Για παράδειγμα, πολλοί από μας χρωστάμε ακόμα και τη ζωή μας ή τη ζωή συγγενών και φίλων μας στ’ς φαρμακευτικές και ιατρικές ανακαλύψεις.
Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι εφκιάσανε ένανε μύθο σχετικά: Οι Κυρηναίοι εθεωρήσανε σαν το πιο σπουδαίο δώρο για τον ιδρυτή τ’ς πόλης τσου, τον Βήσσο, το πολύτιμο φυτό τ’ς Αρχαιότητας, το σίλφιο, που είχε ένα σωρό φαρμακευτικές ιδιότητες. Για τ’ν εποχή μας, βέβαια, μου κάζει πως το πιο πολύτιμο «φάρμακο» είναι η παιδεία. Εφτό μας εκμυστηρεύεται και ο συμπατριώτης μας σπουδαίος λογοτέχνης και μεταφραστής Σωτήρης Χαλικιάς: Όταν ήμουνα μικρός, ο πατέρας μου, επειδή δεν μπορούσε να μου εξηγήσει άγνωστες λέξεις από το Αναγνωστικό μου, δείχνοντάς μου το σπίτι μας που έσταζε, μου είπε κάτι που σχεδόν δεν με άφησε να κοιμηθώ: «Από δω μέσα θα βγεις μονάχα από το Σχολείο. Εγώ κι η μάνα σου δεν μπορούμε να σου δώσουμε καμιά βοήθεια18». Το ίδιο μας διδάσκει έμπρακτα και ο διαπρεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής, ανεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Πέτρος Ν. Αργύρης, με καταγωγή από το Σπαρτοχώρι19. Το ίδιο όμως μας διδάσκουνε και εξέχοντες πνευματικοί άνθρωποι προερχόμενοι από πάμπλουτες οικογένειες. Λάζω20 πως άλλο είναι να μεγαλώνει κάποιος με Όμηρο, Θουκυδίδη, Δημήτρη Μητρόπουλο, Βαλαωρίτη, Σικελιανό κ.λπ. και άλλο με κάθε λογής είδωλα. Άλλο είναι να έρχεται σε επαφή με τον πολιτισμό κι άλλο να «φραπεδιάζει» με τ’ς ώρες στα καφέ, να «σκοτώνει» τ’ν ώρα του μπροστά στο χαζοκούτι, να χουλιγκανίζει στα γήπεδα, να μη στρέεται21 με την ήττα, να απειλεί τους «αντιπάλους» πως θα ντους αφαλοκόψει22, να ψοφάει για σάταρα23 . Κι αν εφτά τα προσθέσουμε στη γενικότερη νοοτροπία και συμπεριφορά μας, δεν θα να’μαστε καθόλου ευχαριστημένοι με τ’ν εικόνα μας. Ο ελληνικός πολιτισμός δεν είναι εφτά. Έχω ιδέα όμως πως είναι καλύτερο να κάνουμε κάτι για να διορθώσουμε τ’ν κατάσταση απ’ το να μην κάνουμε τίποτα και να ντο ρίχνουμε στο σορολόπ. Και ο μπάρμπα Τιπούκειτος κατέληξε: «Δράξασθε παιδείας», πο’λεε κι ο μεγάλος Δάσκαλος του Γένους, ο Κοραής.
Απ’ τον Σφέτσα και την Αγνή Μπάλτσα φτάνει η κουβέντα στ’ς μεγάλους έλληνες μουσουργούς, Μανόλη Καλομοίρη και λοιπούς. Τη στιγμή που εγενόντανε λόγος για τον μαέστρο και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλο, ετσ’λαφτιάστηκε1 απ’ τη διπλανή παρέα ο θανατικός2 ποδοσφαιρόφιλος «Αρδίζογλου3, που ακούοντας το όνομα Μητρόπουλος, πετάεται αμέσως κι αρχινάει να μπαμπαλίζει4 για τον παλιό ποδοσφαιριστή Τάσο Μητρόπουλο. Ο Σοφολογιότατος, κολέας του μπάρμπα Τιπούκειτου «παιδιόθεν», όπως λέει, που του εκολήσανε εφτό το παρατσούκλι γιατί έχει τη φήμη «κινητής εγκυκλοπαίδειας», καταλαβαίνει και τον διακόπτει.
- Μιλάμε για τον μουσικό Δημήτρη Μητρόπουλο
- Με ποια ομάδα είναι;, συνεχίζει απτόητος ο «Αρδίζογλου»
- Με τον Ασυνεννόητο Δραγάνου5, πετάει την ατάκα του ο Στάνλεϊ
Μάθιους6 («κατά κόσμον» Σπύρος), που είχε αντιμετωπίσει τον Ασυνεννόητο στις επικές ποδοσφαιρικές συγκρούσεις των χωριών τη δεκαετία του ‘60.
- Μην τον ακούς, πετάγεται ο Αριστοφάνης τ’ς παρέας, για τον άλλονε
Μητρόπουλο λέμε, τον Αλέξη, που έρχεται πίσω από τ’ς λέξεις, με τις οποίες ούλα τα σφάζει, ούλα τα μαχαιρώνει, κι όχι μοναχά στα εργασιακά.
Τότενες, γλέποντας ο μπάρμπα Τιπούκειτος πως ξεμακραίνει η κουβέντα και πάει αλλού, παρατηρεί πως τα λογοπαίγνια έχουνε κι εφτά τ’ν αξία τ’ς και πως στ’ν εποχή μας οι πνευματικοί άνθρωποι δεν έχουνε και μεγάλη πέραση, σε αντίθεση με τ’ς αθλητές. Και απευθυνόμενος στον φίλο του: Δεν είναι έτσι, Σοφολογιότατε;
Εκειός, παίρνοντας απίδρομο απ’ την ερώτηση - πρόκληση του φίλου του, εσχολίασε πως το να παραφουσκώνουμε τ’ν αξία των αθλητών και να περιφρονούμε τ’ν προσφορά των πνευματικών ανθρώπων δεν είναι τωρινό φαινόμενο αλλά πολύ παλιό. Και για να στηρίξει τ’ν άποψή του, βουτάει, κατά το συνήθειο του, στα καθαρά νερά τ’ς αρχαίας σκέψης και παίρνει απ’ την πηγή του ρήτορα Ισοκράτη, μεταφέροντας εκειά που λέει στον πρόλογο από τον Πανηγυρικό του λόγο: «Πολλές φορές απόρησα με αυτουνούς που εκαθιερώσανε τα πανηγύρια κι οργανώσανε τ’ς αθλητικούς αγώνες, γιατί εθεωρήσανε άξιες για τόσο μεγάλα βραβεία και ανταμοιβές τ’ς επιτυχίες των αθλητών, ενώ σ’ εκεινούς που εκοπιάσανε προσωπικά, που τα εδώκανε δηλαδή ούλα για το κοινό καλό και εκαλλιεργήσανε έτσι την ψ’χή τσου, για να ‘ναι σε θέση να ωφελήσουνε και τον κόσμο, «ουδεμίαν τιμήν απέδωσαν», δηλαδή δεν τ’ς ελογαριάσανε. Και όμως το σωστό θα να’τανε γι' αυτουνούς κυρίως να γνοιαστούνε. Γιατί, και αν ακόμα υποθέσουμε πως οι αθλητές αποκτάνε διπλάσια δύναμη από εκείνη πο’χουνε, οι άλλοι δεν θα κερδαίνανε τίποτα παραπάνου. Αντίθετα, κι ένας μοναχά άνθρωπος αν σκεφτεί σωστά, όλοι όσοι θα θέλανε να γευτούνε τη γνώση του και τ’ αποτελέσματά τ’ς θα ωφελούντανε»7. Κι εσυμπλήρωσε: σήμερα μου κάζει πως είναι χερότερα τα πράματα. Γιατί οι αρχαίοι είχανε θεοποιήσει τα γράμματα και, γενικά, το πνεύμα στο πρόσωπο του θεού Ερμή, που νια απ’ τ’ ονομασίες του ήτανε Ερμής ο Λόγιος. Κι ετιμάανε και τ’ς εφευρέτες τσου, όπως, για παράδειγμα, τον Παλαμήδη8 για πολλές εφευρέσεις του και κυρίως για την εφεύρεση μερικών γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου, με μετατροπή των φοινικικών στοιχείων . Αλλά σήμερα πάμε απ’ το κακό στο χερότερο. Ακόμα και στη γλώσσα μας κάνουμε εκπτώσεις , λάζω γιατί δεν καταλαβαίνουμε πώς δουλεύουνε οι μηχανισμοί τ’ς. Για παράδειγμα, δεν ξέρω αν οι αρμόδιοι για την παιδεία μας μπορούνε να μας εξηγήσουνε πώς γένεται η ομηρική λέξη «κολώνη», που σημαίνει λόφος, να περάει στη σημερ’νή χορτιώτικη ντοπιολαλιά ίδια κι απαράλλαχτη, για να δηλώσει τον χορττιώτικο λόφο τ’ς Κολώνης, ακριβώς όπως τον περιγράφει ο Όμηρος, δηλαδή ελεύθερο ολόγυρα9. Αλλά ας πάμε και στα πλιο απλά. Πριν από κάποια χρόνια, σε νια δημοσιογραφική έρευνα, ερωτήσανε ποιος είναι ο Σεφέρης και κάποιος απάντησε πως είναι τραγουδιστής. Και σήμερα, αν ακούσει κάποιος το όνομα Παπανικολάου, ίσως καμιανού δεν θα πάει το μυαλό στον γιατρό - εφευρέτη του Παπ – τεστ, κι ας σώνονται μ’ εφτό κάθε χρόνο εκατομμύρια γυναίκες σε ούλονε τον κόσμο και πως, αντίθετα, τον μπασκετμπωλίστα Παπανικολάου τονε ξέρουνε ένα σωρό κόσμος. Εδώ, καλά – καλά, ακόμα και κάποιοι νεότεροι συγχωριανοί μας, ίσως να μην έχουνε ιδέα για την προσφορά του γιατρού Παναγιώτη Χόρτη, παρόλο που λογαριάζεται στ’ς τρεις κορυφαίους επιστήμονες σε παγκόσμια κλίμακα στον αγώνα εναντίον της φυματίωσης.
Στο σημείο εφτό ο «Αριστοφάνης» εδιάκοψε τον Σοφολογιότατο, για να πιάσει, όπως είπε, το σφυγμό του κόσμου, κι αρχίνησε τ’ς ερωτήσεις στ’ν παρέα, ξεκινώντας με το «Εσύ που ξέρεις τα πολλά κι ο νούς κατεβάζει»: Τι ξέρεις για τον Ιωάννη και τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο; Για την Κλεαρέτη Δίπλα – Μαλάμου; Για τον Νίκο Σβορώνο; Για τον Νίκο Γ. Κατηφόρη; Για τον Γεράσιμο Γρηγόρη; Για τον Θεόδωρο Στάμο; Για τον Πανταζή Κοντομίχη; Για τον Σπύρο Ασδραχά; Για τον Νάνο Βαλαωρίτη; Για τον Λευκάδιο Χερν; Τα συμπεράσματα τα συνόψισε ο μπάρμπα Τιπούκειτος με τη ρήση «Απορία ψάλτου βήξ». Κι αμέσως επαρατήρ’σε για το θέμα πως, όπως λέει κι ο «Αριστοφάνης», ελάχιστοι ξέρουνε τον ποιητή και σπουδαίο πανεπιστημιακό δάσκαλο Νάνο Βαλαωρίτη, αλλά ένα σωρό κόσμος ξέρει απ’ όξου κι ανακατωτά ακόμα και τ’ς αναπληρωματικούς του Τηλυκράτη και τ’ς. Δόξας Λευκάδας κι ακόμα πως τον Σπανούλη και τον Καραγκούνη τ’ς ξέρει ούλος ο κόσμος, αλλά ελάχιστοι ξέρουνε τον Δημήτρη Νανόπουλο. Και ρίχνοντας τη ματιά του πέρα απ’ τον Ατλαντικό, τονίζει πως ο Αντεντοκούμπο είναι πλιο διάσ’μος στ’ς ΗΠΑ κι απ’ τον πιο σπουδαίο αμερικανό πρύτανη. Και εσυνέχισε: Φυσικά, δεν συζητάμε για το «δοξάστε με» και για τα βολάκια10 που πέφτουνε στο αθλητικό χρηματιστήριο. Ο Γιάννης Αντεντοκούμπο παίρνει πολλαπλάσια χρήματα ακόμα κι από τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Μοναχά νια διαφήμιση να κάμει ένας υπεραθλητής τύπου Λιονέλ Μέσι και Γιουσέιν Μπολντ θα βγάλει περισσότερα απ’ όσα ούλοι οι πνευματικοί άνθρωποι που παρελαύνουνε κάθε καλοκαίρι ως εισηγητές στ’ς γιορτές Λόγου και Τέχνης τ’ Λευκάδας. Και το χερότερο είναι πως σήμερα ένα κομμάτι τ’ς νεολαίας μας σβαρδαλωνίζει11 κι «αναστενάζει στα γήπεδα». Κι εμείς οι ηλικιωμένοι υπερασπιζόμαστε οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ τη γλώσσα μας και τον πολιτισμό μας. Το’ χουμε σε κακό να διαβούμε με τα παιδιά και τα αγγόνια μας ακόμα κι απ’ το Μουσείο φωνογράφου, που λέει ο λόγος. Κιαπέ διαμαρτυρόμαστε για τ’ς νέους, πως δηλαδή έχουνε το μυαλό τσου στην καφετέρια και στη μπάλα.
- Και δεν έχει κανιάν αξία ο αθλητισμός, μπάρμπα;
-Κάθε άλλο. Πέρα απ’ τ’ άλλα, απ’ το «νους υγιής εν σώματι υγιεί» κ.λπ., προπαντός στ’ς μέρες μας δίνει διέξοδο στο βουρλασό12 και τα προβλήματα πο’χουμε. Αλλά άλλο είναι ο αθλητισμός του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού, που λέι κι ο ποιητής, κι άλλο το να κατεβάζουνε σώβρακα των συναθλητών τους ή να ντους δαγκάνε, να γιουχάρουνε στ’ς Εθνικούς Ύμνους των «αλλοτρίων» κ.λπ. Κιαπέ, σήμερα οι αθλητές - στυγνοί επαγγελματίες είναι τίγκα στο αναβολικό και η Κόκα … κόλα νικάει τ’ν Ακρόπολη, πο‘λεε κι η αείμνηστη Μελίνα. Εδώ δεν αποκλείεται να κάνουνε κάποιες ομάδες αγιασμό κι ύστερα ν’ ακούγονται «νομίσματα που πέφτουν κάτω από το τραπέζι13» και να γένονται και μέσα κι «απόξου» απ’ τ’ς αγωνιστικούς χώρους κι άλλες … θεάρεστες πράξεις. Εφτόνε τον αθλητισμό θέλουμε, τον αθλητισμό που γλέπουμε στα γήπεδα, με τον φανατισμό, τη βία και τον χουλιγκανισμό;
- Και πώς εξηγείται αυτό το χάλι, μπάρμπα;
- Μου κάζει πως στ’ς μέρες μας η αγάπη, το πάθος, η «τρέλα» για την
αγαπημένη ομάδα του καθενός μάς χρωματίζουνε και μας κάνουνε αλλουνούς Βένετους κι αλλουνούς Πράσινους. Ο φανατισμένος οπαδός, που μπορεί να ‘χει ένα κάρο προβλήματα, αισθάνεται πως είναι ανεύθυνος για τ’ν ίδια πράξη, αν τηνε κάμει στη θύρα χ,ψ,ω, παρά αν την είχε κάμει ντιπ μοναχός του και πως έτσι δεν θα συλληφθεί και δεν θα πέσει καμπάνα. Κι επειδή είναι κλουμωμένοι14 οι οπαδοί, η συμπεριφορά του μιανού επηρεάζει τη συμπεριφορά του αλλουνού και εξαπλώνεται σαν και να’ναι γρίπη. Κι ύστερα, το να νικάει η ομάδα πα να πει πως νικάει κι ο οπαδός και δεν σκέφτεται πως δεν τον ενώνει τίποτα με εκεινούς που ελέγχουνε τον αθλητισμό (επιχειρηματίες, πολυεθνικές, στοίχημα κ.λπ.). Έτσι, ο θανατικός οπαδός πολύ εύκολα μπορεί να ντα βάλει με όποιονε φοράει μπλούζα διαφορετικού χρώματος απ’ τη δική του και δεν σκέφτεται πως θα μπορούσε στη θέση του να ‘τανε ο αδερφός του, ο φίλος του, ο συμμαθητής του. Η μόρφωση και η πνευματική καλλιέργεια δεν πουλάνε. Όπως είπαμε, αθλητές κερδαίνουνε κατά κράτος τ’ς Νανόπουλους και γενικά κονομάνε, όπως λέει κι ο Ισοκράτης, ένα σωρό βραβεία. Υπογράφουνε συμβόλαια με αστρονομικά ποσά, τ’ς τιμάμε με το παραπάνου με μεγάλα δημόσια αξιώματα και απολαμβάνουνε κι ένα σωρό ακόμα «καλές πραμάτειες»: χρυσές μπάλες, τ’ όνομά τ’ς σε δημόσια κτήρια, σε δρόμους και σε πλατείες, ακόμα και σε … στάσεις τραμ! Εσυνέβηκε μάλιστα στ’ς Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 στ’ν Αθήνα το εξής καταπληκτικό: Νια στάση τραμ είχε πάρει το όνομα ενός αθλητή που είχε κατηγορηθεί για χρήση αναβολικών και γι’ αυτό αντικαταστάθηκε το όνομά του και στη θέση του εμπήκε το όνομα του … Θουκυδίδη!!! Ο Θουκυδίδης, λοιπόν, αναπληρωματικός του αθλητή με την αμφιλεγόμενη καριέρα!!!. Σχεδόν κανένας δεν σκέφτεται σε τι θα ωφεληθεί η κοινωνία αν ο αρσιβαρίστας, για παράδειγμα, κάτσει κάτου απ’ την μπάρα και σηκώσει ακόμα κι ένανε τόνο. Όμως ο Όμηρος, ο Ηράκλειτος, ο Θουκυδίδης, ο Νεύτονας κ.ο.κ. ταϊζουνε και γονιμοποιούνε ακόμα και σήμερα τ’ν ανθρώπινη σκέψη και τον ανθρώπ’νο πολιτισμό και δίνουνε το παρών σε ούλες σχεδόν τ’ς βιβλιοθήκες. Υπάρχουνε, βέβαια, και αθλητές που διδάσκουνε με το παράδειγμά τους, είτε στο γήπεδο του χωριού είτε στ’ς μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, όπως και αθλητές που προσφέρουνε πολλά στην κοινωνία και μετά το κλείσιμο τ’ς αθλητικής τους σταδιοδρομίας. Υπάρχουνε όμως κι αθλητές που τσου τιμάμε, δίνοντάς τσου κρίσιμες πολιτικές θέσεις, παρόλο που δεν μπορούνε να μεράσουνε δυο γαϊδουριώνε άχερο. Απ’ την άλλη μεριά, υπάρχουνε προσωπικότητες, που την πνευματική τσου προσφορά τηνε σκεπάζει κάποια άλλη ιδιότητά τσου. Για παράδειγμα, οι πλιότεροι δεν ξέρουνε πως η μετάφραση των Ιστοριών του Θουκυδίδη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο παραμένει ως τα σήμερα αξεπέραστη. Εκειό όμως που ενδιαφέρει και πουλάει δεν είναι ο Θουκυδίδης και οι μεγάλες πνευματικές και, γενικότερα, ιστορικές προσωπικότητες, αλλά το θέαμα, ο ατομικισμός, η βία, η κερδοσκοπία. Έτσι αθλητές, τηλεπερσόνες, διασημότητες που δεν διακρίνονται για τα επιτεύγματά τους, αλλά οφείλουνε την ύπαρξή τους στ’ς καταναλωτικές ανάγκες τ’ς κοινωνίας, κυριαρχούνε στη δημόσια ζωή. Οι πνευματικοί άνθρωποι παραμένουνε, συνήθως στα αζήτητα. Όταν μάλιστα εκειά που γένονται δίνουνε την αίσθηση πως δεν π’ράζει, δεν εγίνηκε και κάτι με το να ασχολούμαστε μ’ εφτά, τότενες μας συνηθίζουνε στο να παραδινόμαστε και να συνηθίζουμε σε είδωλα. Έτσι μαθαίνουμε τα πάντα για το είδωλο που αγαπάμε και συζητάμε καθ’μερινά με την παρέα μας γι’ αυτό, με κριτήριο εκειά που η εποχή μας βάνει. Με υλικά κατεδαφίσεως όμως δεν γένεται κοινωνία.
- Και τα ΜΜΕ τι ρόλο παίζουνε;
- Τα ΜΜΕ έχουνε μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Με τα επεισόδια και τη βία
στα γήπεδα, έχουνε τροφή για να αυγατίζουνε το κοινό τ’ς. Συχνά, μάλιστα, ρίχνουνε λάδι στη φωτιά.
- Κι η Πολιτεία;
- Μέχρι τώρα ο δρόμος που ακ’λουθήθ’κε δεν ήφερε αποτελέσματα. Για παράδειγμα, τον Χ ιδιωτικό παράγοντα στον αθλητισμό, που έχει το μυαλό του στο κέρδος, τονε καλούνε να λύσει το πρόβλημα τ’ς βίας στα γήπεδα. Το κράτος μπαταίρνει τ’ς ευθύνες στ’ς ομάδες - εταιρείες (ΠΑΕ, ΚΑΕ κ.λπ.) και τ’ ανάποδο. Η λέξη πρόληψη είναι μοναχά για τα λεξικά. Κιαπέ, κάποιοι δεν βλέπουνε πως υπάρχουνε και πολύ πλιο σπουδαία πράματα απ’ τη «στρογγυλή θεά».
- Και τι θα να ’πρεπε να γένει, για να’ρτουμε σε λογαριασμό;
- Αν το βάρος πέσει στη νεολαία και στα προβλήματά τση και
βάλουμε κι ούλοι πλάτη, Πολιτεία, γονείς, δάσκαλοι κ.λπ., κάτι γένεται. Ας ξεκινήσουμε από το σκολειό. Πρώτα φκιάνουμε βιβλιοθήκες κιαπέ μπασκέτες, αλλά εμείς το πάμε μονίπαντα, μοναχά μπασκέτες. Κι όταν ακούω από τ’ς αρμόδιους (ίσως και αναρμόδιους) τ’ς Παιδείας τη φράση «Δαπάνες για τ’ν παιδεία», φουρκίζομαι15 κι αναρωτιέμαι: Καλά, η παιδεία είναι έξοδα κι όχι επένδυση; Τότενες τι μας τσαμπουνάνε16 οικονομολόγοι και διανοούμενοι πως η παιδεία είναι το κλειδί, για να βγαίνει η κοινωνία απ’ την όποια κρίση και πως όσες χώρες δεν επενδύουνε στ’ν παιδεία είναι χαμένες από χέρι; Κι επιμένουνε μάλιστα, λέγοντας πως η επένδυση για την παιδεία πάντα γυρίζει πίσω το κεφάλαιο που επενδύθηκε και μάλιστα με τόκο; Μήπως, λοιπόν, έχουνε δίκιο; Μήπως ό,τι δίνουμε για την παιδεία είναι επενδύσεις που όμως τ’ς αξιοποιούνε οι «κουτόφραγκοι», αφού πολλοί μορφωμένοι νέοι μας φεύγουνε στο εξωτερικό; Μήπως οι νέοι πρέπει να έχουνε μεγάλα αποθέματα παιδείας, για να παίρνουνε δύναμη από εφτά και για να μπορούνε να καταλαβαίνουνε τον κόσμο καλύτερα; Ή είναι καλύτερα οι νέοι μας να αστριάζουνε17 και να γένονται παπόρι άμα χαλέψεις να κάμεις κριτική στ’ν ομάδα τ’ς; Πιπιλίζουνε, βέβαια, κάποιοι τ’ν καραμέλα για άνεργους πτυχιούχους, αλλά δεν βλέπουνε τη σχέση ανάμεσα στ’ν εκπαίδευση και τ’ν ανεργία, που δείχνει πως όσο πιο αγράμματος είναι ο άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να μείνει άνεργος. Το ίδιο ισχύει και για τ’ν αμοιβή στο μεροκάματο. Έχω ιδέα πως κάποιο λάθος κάνουνε στ’ς αναλύσεις τ’ς για τα πράματα όσοι τα λένε εφτά και πως αλησμονάνε τα στοιχειώδη. Για παράδειγμα, πολλοί από μας χρωστάμε ακόμα και τη ζωή μας ή τη ζωή συγγενών και φίλων μας στ’ς φαρμακευτικές και ιατρικές ανακαλύψεις.
Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι εφκιάσανε ένανε μύθο σχετικά: Οι Κυρηναίοι εθεωρήσανε σαν το πιο σπουδαίο δώρο για τον ιδρυτή τ’ς πόλης τσου, τον Βήσσο, το πολύτιμο φυτό τ’ς Αρχαιότητας, το σίλφιο, που είχε ένα σωρό φαρμακευτικές ιδιότητες. Για τ’ν εποχή μας, βέβαια, μου κάζει πως το πιο πολύτιμο «φάρμακο» είναι η παιδεία. Εφτό μας εκμυστηρεύεται και ο συμπατριώτης μας σπουδαίος λογοτέχνης και μεταφραστής Σωτήρης Χαλικιάς: Όταν ήμουνα μικρός, ο πατέρας μου, επειδή δεν μπορούσε να μου εξηγήσει άγνωστες λέξεις από το Αναγνωστικό μου, δείχνοντάς μου το σπίτι μας που έσταζε, μου είπε κάτι που σχεδόν δεν με άφησε να κοιμηθώ: «Από δω μέσα θα βγεις μονάχα από το Σχολείο. Εγώ κι η μάνα σου δεν μπορούμε να σου δώσουμε καμιά βοήθεια18». Το ίδιο μας διδάσκει έμπρακτα και ο διαπρεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής, ανεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Πέτρος Ν. Αργύρης, με καταγωγή από το Σπαρτοχώρι19. Το ίδιο όμως μας διδάσκουνε και εξέχοντες πνευματικοί άνθρωποι προερχόμενοι από πάμπλουτες οικογένειες. Λάζω20 πως άλλο είναι να μεγαλώνει κάποιος με Όμηρο, Θουκυδίδη, Δημήτρη Μητρόπουλο, Βαλαωρίτη, Σικελιανό κ.λπ. και άλλο με κάθε λογής είδωλα. Άλλο είναι να έρχεται σε επαφή με τον πολιτισμό κι άλλο να «φραπεδιάζει» με τ’ς ώρες στα καφέ, να «σκοτώνει» τ’ν ώρα του μπροστά στο χαζοκούτι, να χουλιγκανίζει στα γήπεδα, να μη στρέεται21 με την ήττα, να απειλεί τους «αντιπάλους» πως θα ντους αφαλοκόψει22, να ψοφάει για σάταρα23 . Κι αν εφτά τα προσθέσουμε στη γενικότερη νοοτροπία και συμπεριφορά μας, δεν θα να’μαστε καθόλου ευχαριστημένοι με τ’ν εικόνα μας. Ο ελληνικός πολιτισμός δεν είναι εφτά. Έχω ιδέα όμως πως είναι καλύτερο να κάνουμε κάτι για να διορθώσουμε τ’ν κατάσταση απ’ το να μην κάνουμε τίποτα και να ντο ρίχνουμε στο σορολόπ. Και ο μπάρμπα Τιπούκειτος κατέληξε: «Δράξασθε παιδείας», πο’λεε κι ο μεγάλος Δάσκαλος του Γένους, ο Κοραής.
ΛΕΞΙΚΟ
|
1 Τσ’λαφτιάζομαι = στήνω αφτί για να ακούσω, προσπαθώ να ακούσω
2 Θανατικός = άνθρωπος που προσωποποιεί το άκρον άωτον του φανατισμού
3 Αρδίζογλου: παλιός ποδοσφαιριστής, «ντριμπλαδόρος»
4 Μπαμπαλίζω = αερολογώ, φλυαρώ
5 Ασυνεννόητος Δραγάνου: όνομα που έδωσαν οι Δραγανίτες στην «ομάδα» του χωριού τους (δεκαετία του ’60)
6 Στάνλεί Μάθιους: άγγλος ποδοσφαιριστής από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών, ο πρώτος ποδοσφαριστής που πήρε τον τίτλο του «Σερ».
7 Ισοκράτους Πανηγυρικός, §§1-2.
8 Ο Παλαμήδης, κατά τη μυθολογία, ήταν γιος του Ναυπλίου και της Κλυμένης και φημιζόταν για τη σοφία και την επινοητικότητά του. Θεωρείται και εφευρέτης της ναυτιλίας, των μέτρων και σταθμών, του νομίσματος, της διαίρεσης του χρόνου σε ώρες, μέρες και μήνες κ.ά.
9. Georg Autenrieth, Λεξικόν Ομηρικόν, εκδ. Π. Δ. Σακελλαρίου, εκδ.2α, εν Αθήναις 1893, σ.180- Ομήρου Ιλιάδα Β811: Ἔστι δέ τις προπάροιθε πόλιος αἰπεῖα κολώνη ἐν πεδίῳ ἀπάνευθε περίδρομος ἔνθα καὶ ἔνθα(=Μπροστά από την πόλη υπάρχει κάποιος λόφος σε απότομο μέρος, ελεύθερος ολόγυρα, στον κάμπο, πέρα μακριά)
10 Βολάκια = χρήματα, οικονομικές απολαυές
11 Σβαρδαλωνίζω = τριγυρίζω ακατάπαυστα, καταπονούμαι τριγυρίζοντας εδώ κι εκεί, περιφέρομαι τήδε κακείσε.
12 Βουρλασό = ανυπόφορος θόρυβος, παραζάλη απ’ τον ρυθμό της ζωής.
13 Γ. Σεφέρης, Τελευταίος Σταθμός
14 Κλουμωμένοι = μαζεμένοι
15 Φουρκίζομαι = εκνευρίζομαι
16 Τσαμπουνάω = μιλάω απερίσκεπτα
17 Αστριάζω = γίνομαι έξαλλος
18 Πηγή: Πρακτικά ΙΣΤ΄, ΙΖ΄, ΙΗ Συμποσίων της ΕΛΜ, Σύγχρονοι Λευκάδιοι Δημιουργοί, Σωτήρης Χαλικιάς, Αυτοπαρουσίαση, σ.233
19 Ο Πέτρος και η Νίτα Αργύρη Επιβραβεύουν με χρηματικά έπαθλα τους πρώτους σε επίδοση μαθητές των Λυκείων της Λευκάδας
20 Λάζω = νομίζω
21 Στρέομαι = συμβιβάζομαι, συγκατατίθεμαι
22 Αφαλοκόβω = κόβω τον ομφάλιο λώρο, απειλώ να εξοντώσω, εξοντώνω
23 Σάταρα = φασαρία
|
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου