Τι(ς) πταίει

Αγαπητοί συγχωριανοί και φίλοι αναγνώστες,
Tίποτα δεν παίρνεις όρκο πως δε θα συμβεί κι ούτε είναι απίθανο, λέει ο παππούλης μας ο Αρχίλοχος1. Από τότενες που ο Δίας έκαμε να γένει νύχτα νια μέρα μεσημέρι, κρύβοντας το φως του ήλιου και πανικοβάλλοντας τον κόσμο, ούλα είναι αναμενόμενα.
Για παράδειγμα, ο περιβόητος Σόλωνας απ’ την Αθήνα ήρτε κάποια μέρα στα Χορτάτα μπονόρα –μπονόρα2, κι είδε ούλα να λάμπουνε και να χρυσίζουνε λουσμένα στο φως του ήλιου που έβγαινε απ’ τα Σταυρωτά. Κι όταν έφτασε στο παλάτι του Κροίσου, που είναι γείτονας του μπάρμπα Τιπούκειτου, στη συνοικία Κολωνάκι «Χορτάτων», είδε πράματα και θάματα, αλλά δεν τον εμακάρισε. Οι άσχετοι όμως περαστικοί είχανε αντίθετη άποψη κι εζηλεύανε ως και τον μπάρμπα μου σαν γείτονα του βαθύπλουτου Κροίσου. Από τότενες, βέβαια, εκύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι κι οι ανίδεοι δεν επήρανε χαμπάρι πως εγυρίσανε τ’ απάνου κάτου κι η θεια «Μαύρα» –κολωνακιώτισσα κι εφτήνη- αντί για απίδια τρώει χεράπιδα3, πως ξεπαγιάζει απ’ το κρύο τον χειμώνα –όχι πως δεν έχει να πλερώσει το πετρόλαδο, όπως λέει, αλλά επειδή δεν έρχεται το βυτίο. Ο μπάρμπα Τιπούκειτος όμως ξέρει πώς, όταν ήτανε νέα, τ’ς ερήμαξε το σπίτι νια γερμανική συμμορία κι ο αρχιληστής, κάποιος Αδόλφος, τ’ς έβγαλε το χ’σό4 δόντι με την τανάλια και την έκαμε καπροδόντω και πως τελευταία κάποιοι, ντυμένοι τ’ς μέγκλας5, τ’ς εκλέψανε τ’ς οικονομίες που’χε φυλαμένες στο παερίτσο6 τ’ ς κι εματακύλισε στη δυστυχία.

Κάποιοι λένε πως για εφτήνη την κατάσταση τ’ς ανομίας και τ’ς δυστυχίας φταίει το κακό το ριζικό μας, άλλοι πως φταίει ο Θεός που μας μισεί, άλλοι πως φταίει το κεφάλι το κακό μας κι άλλοι πως φταίει το … κρασί7! Η θεια «Μαύρα» όμως, που ξέρει τα εκκλησιαστικά απόξου κι ανακατωτά κι έχει πάντα τη «Φωνή Κυρίου» στ’ν τσέπη τ’ς, λέει πως δεν έχουμε μάνα κι αναγκιόλι8 και πως εφύ’αμε απ’ το δρόμο του Θεού. Παραφράζει, μάλιστα, κομμάτια απ’ τον Εξάψαλμο, προειδοποιώντας μας να έχουμε το νου μας, γιατί το μέγεθος των αμαρτιών τ’ς χώρας μας αλλά και κάθε μιανού μάς ήφερε εδώ που μας ήφερε. Η προσευχή τ’ς για την ίδια αλλά και για την Ελλάδα ήτανε απάνου -κάτου η εξής9:
Κύριε, μη με παλέψεις για τ’ς βλακείες μου και δώσε τόπο στη δίκαιη οργή σου. Γιατί τα βέλη σου μου επερονιάσανε το κορμί … Δεν υπάρχει γιατρειά στο σώμα μου το πολύπαθο και τα κόκαλά μου δεν βρίσκουνε αναπαμό απ’τ’ς αμέτρητες αμαρτίες μου. Κι είναι τόσο μεγάλες, που μου εσκεπάσανε το κεφάλι και δεν αντέχεται το βάρος τ’ς. Κι οι πληγές μου εβρωμίσανε κι εσαπίσανε, γιατί δεν είχα κουκούτσι μυαλό. Χιλιοταλαιπωρημένη και ταπεινωμένη, περβατώ ολημερίς στενάζοντας, γιατί οι πληγές μου εγιομίσανε γόμπι10 και γιατρειά δεν υπάρχει. Μα δεν σου κρύβω, Κύριε, πως θέλω να σωθώ. Εταραχτήκανε τα σωθικά μου, οι δυνάμεις μου με εγκαταλείψανε, εξεπνογιάστηκα κι ακόμα , αγλοίμονο, έχασα και το φως μου. Φίλοι και γνωστοί με επλησιάσανε, μα μόλις είδανε τα χάλια μου εκάμανε πίσω, ενώ οι συγγενήδες μου εβλέπανε από αλάργα. Κι εκείνοι που χαλεύουνε να καταστρέψουνε την ψυχή μου με τη βία δεν σταματάνε να με βρίζουνε, να με συκοφαντούνε και να μου στένουνε συνέχεια παϊδες. Αλλά εγώ, σαν να ‘μουνα σε έκσταση, ούτε άκουγα ούτε έβλεπα τίποτα. Έχω μοναχά σ’ εσένανε την απαντοχή μου. Γι’ αυτό είπα από μέσα μου να μην δώκεις τ’ν ευκαιρία, Κύριε, στ’ς εχθρούς μου να χαρούνε και να κάνουνε τον καμπόσο, βλέποντάς με να παραπατώ. Θα ξομολοηθώ για τ’ς αμαρτίες μου και θα κάμω ό,τι περάει απ’ το χέρι μου για να εξιλεωθώ. Οι εχθροί μου όμως είναι μπροστά μου, πολύ πιο ισχυροί από μένανε, ενώ γένονται ούλο και περισσότεροι εκείνοι που με μισούνε άδικα και με ποτίζουνε χολή, κι ας τ’ς έκαμα καλό. Μη με εγκαταλείψεις, Θεέ μου, κι έλα να με βοηθήσεις, τη φτωχιά!
Κυκλοφορούνε όμως κι άλλες θεωρίες. Ο εκπρόσωπος τύπου του κόμματος των εκατοντάδων χιλιάδων συνελλήνων που έχουνε εκδώσει ποιητικές συλλογές δίνει νιαν άλλη εξήγηση: τ’ς σκορδοφίτσας11 απ’ τ’ν ευτυχία στη δυστυχία. Λένε, λοιπόν, πως πολλοί φραγκάτοι μας επήρανε το κοντό12 και, μιας κι είναι ψωμωμένοι13, μας απειλούνε πως θα μας κόψουνε σα σπαράι14, πως θα μας ρεφατιάσουνε15 και, ακόμα χερότερα, πως μας εκηρύξανε έναν ακήρυχτο πόλεμο, πράμα που δεν εκάνανε ούτε οι βάρβαροι, οι οποίοι δεν αρχινάανε ποτέ ακήρυχτο πόλεμο εναντίον οποιουδήποτε, δίχως να ρίξουνε ένα ακόντιο για προειδοποίηση!
Μια ιδιαίτερη κατηγορία είναι οι χιλιάδες “Χιχήδες” (ονομαστική ο Χιχής) διαφόρων σχημάτων και μεγεθών, όπως π.χ. ο Χ Factor. Οι Εξφακτοράδες και, γενικότερα, οι «ερασιτέχνες» του είδους (εραστές της Τέχνης), εξηγούν το τις πταίει με πάλλουσες τις φωνητικές τους χορδές υπό το φως των προβολέων και μοστράρονται «κηλαηδονίζοντας», «ρεμπετακίζοντας», «(ξενο)ροκίζοντας» κ.τ.τ., με διαφορές στο ηχόχρωμα:
Τι θα πει δε φταίμε εμείς τι θα πει πως φταίγαν οι (κ)άλλοι ή πως φταίνε οι … Ελβετοί
Και του χωριού μας οι πιστικοί;
Μας επήρανε τα ρέστα και μας άφηκαν ταπί.
Help!16

Σε γειτονικά αμπελοχώραφα μπορεί να απαντήσει το εξασκημένο μάτι του ντετέκτιβ Χ, του ανθρώπου με τις χίλιες μορφές (Γεωργουσόπουλου, Αγγελικής Νικολούλη, αγροφύλακα κ.ά.) και κάποιους θεατρόφιλους πουψάχνονται και καρτερούνε τον Γκοντό17 να κάμει ό,τι δεν έκαμε η αφεντιά τ’ς, κι ας μην ξέρουνε ποιος είναι, γιατί δεν έχει …φέϊσμπουκ. Άλλοι τα κάνουνε πιο λιανά και τα βάνουνε με τ’ς διεθνείς γραμματείς και φαρισαίους (κάμποσοι και με τους εγχώριους), που τ’ς ονοματίζουνε κιόλας. Λένε, π,χ, για τον Παύλο απ’ τη Δανιμαρκία (κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο κ.λπ.) τα χερότερα, φωνάζοντας για ξεφτίλα και αχαριστία, αφού απ’ τη χώρα του εκάμαμε εισαγωγή κοτζάμ δυναστείας (των Γλύξμπουργκ, παρόλο που ο πρωτοσέφερός τ’ς επάτωσε στο σχετικό δημοψήφισμα18). Τα βάνουνε βέβαια, και με τ’ς πέρα απ’ τον Ατλαντικό, και λένε πως μάς ποτίζουνε «αντί του μάννα χολήν», κι ας τ’ς εδώκαμε τον Αντεντοκούμπο και τον ξάδερφό σου τον Γιώργο. Μερικοί από δαύτους λένε πως εκρατήσαμε κι εμείς κάποια κεφάλια –όχι κεφάλαια – και πως άλλα εματαγυρίσανε στη χώρα μας σαν … αντιδάνειο. Στο (υποθηκευμένο) σπίτι, βέβαια, του κρεμασμένου δεν μιλάνε για … δάνειο, γιατί του ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι και γένεται κατακόκκινος σαν το σκούφο του Καραϊσκάκη, γλέποντας θεσμούς, σαν τον Υμπεράλλες –γερμανιστί über alles- ΔΝΤ( Δανειστές Ντόπερμαν Τίγρεις) - Πιράνχας (αγγλιστοαμερικανιστί piranhas), κ.τ.τ. να παίζουνε την κολοκυθιά και τον κακό το σύντροφο.
Υμπεράλλες: Έχω νια κολοκυθιά που κάνει 5 κολοκύθια.
Πιράνχας: Και γιατί να κάνει 5;
Υ: Πόσα θες να κάνει τότε;
Π:Να κάνει 10.
Υ:Και γιατί να κάνει 10;
Π:Πόσα θες να κάνει τότε;
Εδεκεί πετάγεται, η ερίτιμος κυρία Μπίλντη–γερμανιστί Bild- , μ’ένα κεφάλι ντάλε κουάλε19 Μέδουσα, και λέει ορθά κοφτά: Να μην κάνει κανένα.
Εφτό όμως δεν το άντεξε ούτε το σφαχτό που το είχανε γδάρει κι εκρεμόντανε ανάποδα απ’ το τσιγκέλι του Κώστα του Κολοπατή με τα μάτια όξου, κι ανοίγοντας τα κατακλείδια του εβέλαξε, βέλασμα μέγα: μπεεεεε… ! μπέεεεεεε…!

Εφτήνη την παράσταση, λέει ο αυτόπτης μάρτυρας μπάρμπα Τιπούκειτος, θα ντηνε εζήλευε κι ο Ιονέσκο, γιατί εκαταργούσε ούλες τ΄ς αρχές τ’ς λογικής. Και, προσπαθώντας να εξηγήσει τα φαινόμενα εφτά, που τα χαρακτηρίζει φαινόμενα του παραλογισμού και τ’ς φεουδαρχίας, που αλλιώς τηνε λένε δίκαιο τ’ς πυγμής, καταφεύγει για νια ακόμα φορά στη σοφία του Θουκυδίδη και βρίσκει το κλειδί στο περίφημο απόσπασμα του μεγάλου ιστορικού για την παθολογία του Πελοποννησιακού πολέμου20. Η βαθύτερη αιτία του εκφυλισμού, λέει ο μπάρμπα Θούκος, είναι η ριζωμένη στη φύση των ανθρώπων δίψα για επικράτηση. Συνέπειά της είναι η εξαφάνιση τ’ς εμπιστοσύνης, η μανία για ξεπέρασμα του αλλουνού στην κατεργαριά και η καινόργια … αξιολόγηση. Έτσι, όπως γένεται στην πρέφα (εννοείται «με καπίκι21»), ο καθένας κάνει το παν, για να μην τονε πάρει πρέφα ο άλλος και ο τρίτος για να μην ντα κάμει από κούπες22. Και κάποια πράματα δεν μπορεί να ντα καταπιεί κανένας εύκολα. Πάρτε παράδειγμα τον εμφύλιο της ΕΕ, όπου ο εξαετής (και βάλε!) «διάλογος» δανειστή –δανειζόμενου είναι σαν να κοπανάς νερό στο χαβάνι. Εκεί που λες «Επιτέλους, τα βρήκανε!», εμφανίζεται ο … Μεφιστοφελής23 τ’ς γερμανικής παράδοσης και λέει πως δεν υπολογίστηκε σωστά η τάρα24, ενώ ο Παύλος με την αυτόματη αραβίδα Τόμσον λέει να μαερέψουνε με τα κρεμμυδάκια τον ανορθόγραφο κ. Επιπιστώση (<Επί Πιστώσει). Πολλοί, λοιπόν, Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι, Ελληνόφρονες και μη, ταγοί τε και λαγοί, επιάσανε τα κεραμίδια κι αρχινίσανε τον πόλεμο ή τη σταυρωτή βελονιά και το ψιλό γαζί. Αργότερα -αργότερα, πλησίασαν δυο κότερα κι επειδή εκυκλοφορούσανε τα μαντάτα απ’ όσα γενόντανε εδώ κι εκεί από διάφορους ντυμένους ευρωπαϊκά για ξεκάρφωμα, τα παίρνανε στο κρανίο και εγέναε ο νους τσου διάφορα ύπουλα που δεν τα χωράει το τσερβέλο25: σκληρές επιθέσεις τύπου Ρίμπεντροπ – Μολότωφ26 –Κάδων σκουπιδιών και πρωτοφανείς εκδικήσεις27. Και καταντήσανε να αλλάξουνε με το άστε ντούε28 τη σημασία των λέξεων, όπως την εκληρονομήσαμε απ’τ’ς προγόνους μας, πλαστογραφώντας την πραγματικότητα. Έτσι, η παράλογη τόλμη (πού πας, ρε Καραμήτρο;) εθεωρήθηκε παλικαριά, η προνοητική επιφύλαξη καμουφλαρισμένη δειλία29, η φρονιμάδα παραλλαγή ανανδρίας, η σύνεση σε ούλα επέρασε για χαλαρότητα του τύπου τα ζώα μου αργά. Αντίθετα, η τυφλή παραφορά επέρασε για παλικαριά, ωφέλιμη στους συνεταίρους30, η μανιωμένη εμπάθεια φλάμπουρο ανδρισμού, ενώ η λογική εξήγηση τ’ς κατάστασης σαν προφάσεις εν αμαρτίαις. Ο εκβιαστής31 εθεωρήθηκε απόλυτα ασφαλής, κι αγλοίμονο σ’όποιονε του αντιμιλούσε. Όποιος έστενε αποτελεσματικές πα(γ)ίδες32 επερνιόντανε για έξυπνος, κι εκειός που τον επρόκανε ικανότερος. Εκειός που εσυκοφάνταε τ’ς πάντες και τα πάντα εθεωρούντανε άνθρωπος εμπιστοσύνης, ενώ όποιος είχε αντίρρηση ελογαριαζόντανε για ύποπτος, ακόμα κι αν ήτανε ο πάπας τ’ς Ρώμης, ο Πατριάρχης, ο Αρχιεπίσκοπος ή ακόμα κι ο παπα -Θωμάς. Οι κανόνες τ’ς λογικής επήανε περίπατο. Μπροστά στο κόμμα η συγγένεια δεν εμέτραε, αλλά και το κοινό έγκλημα εθεωρήθηκε πιο σταθερός δεσμός απ’ τον όρκο στ’ς θεούς, κάτι σαν σεμπριά33 για το κακό. Στα λόγια επαδείρανε34 για το κοινό καλό, αλλά στην πράξη εφτά ήτανε φούμαρα. Κι όταν αρχινάανε οι κόντρες, οι καπετάνιοι των κομμάτων στ’ς πόλεις, με ωραία και τραβηχτικά συνθήματα, στα λόγια μοναχά ενδιαφερόντανε για το κοινό καλό. Πασκίζοντας να γονατίσουνε ο ένας τον άλλονε με κάθε τρόπο, ετολμήσανε να κάμουνε τέρατα και σημεία. Κι όσοι είχανε νια στάλα μυαλό κι εμένανε όξου απ’ούλη εφτήνη τη ζούρλια, εβλέπανε ανάποδα τα ροδίκια κι απ’ τ’ς δύο παρατάξεις, είτε γιατί δεν εβάνανε πλάτη στον αγώνα είτε από φθόνο που θα ντην εβγάνανε καθαρή. Έτσι επικράτησε κάθε είδους ατιμία, η καλοσύνη εχλευαζόντανε και συνήθως επικρατούσανε οι τσονοί35. Ας μη μας κάνει, λοιπόν, εντύπωση που οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμάνε να ‘ναι κακούργοι και να ντους λένε καπάτσους, παρά να ‘ναι έντιμοι και να ντους λένε βλάκες. Αιτία ούλων αυτουνώνε ήτανε (και είναι) η τρέλα για την εξουσία, πο’χει τ’ς ρίζες της σε καντάρια απληστίας και φιλοδοξίας.

Μ’εφτήνη όμως τη λογική, σχολιάζει ο μπάρμπα Τιπούκειτος, θα φτάσουμε στα « η ελευθερία είναι σκλαβιά» και «η άγνοια είναι δύναμη»36. Και προειδοποιεί για τους κινδύνους, υπενθυμίζοντας το του Σολωμού: «Μήγαρις έχω άλλο στον νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;»

ΛΕΞΙΚΟ

1 Αρχίλοχος ο Πάριος: λυρικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας (7ος αι. π.Χ.) 2 Μπονόρα =πρωϊ 3 Χεράπιδα=πολύ μικρά απίδια που χρησιμοποιούνται ως τροφή για τα γουρούνια (<χοιράπιδο) 4 Χ’σο =χρυσό 5 Ντυμένος τ’ς μέγκλας = ντυμένος στην τρίχα 6 Παερίτσο =στρώμα δεύτερης ποιότητας, γεμάτο με ροκόφυλλα 7 Οι Μοιραίοι, ποίημα του Κώστα Βάρναλη 8 Δεν έχω μάνα κι αναγκιόλι =( μτφρ.) δεν έχω ηθικά στηρίγματα, δεν έχω ιερό και όσιο [μάνα:το βασικό ύφασμα για να γίνει το φουστάνι –αναγκιόλι:συμπληρωματικό ύφασμα, μπορντούρες] 9Εξάψαλμος, ψαλμός 37ος « Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδὲ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με. Οτι τὰ βέλη σου ἐνεπάγησάν μοι, καὶ ἐπεστήριξας ἐπ᾿ ἐμὲ τὴν χεῖρά σου·Ουκ έστιν ίασις εν τη σαρκί μου από προσώπου της οργής σου• ουκ έστιν ειρήνη εν τοις οστέοις μου από προσώπου των αμαρτιών μου. Ότι αι ανομίαι μου υπερήραν την κεφαλήν μου, ωσεί φορτίον βαρύ εβαρύνθησαν επ' εμέ …» 10 Γόμπι =πύο 11 Σκορδοφίτσα =τούμπα 12 Παίρνω το κοντό =κυνηγάω, τρέχω ξωπίσω 13 Ψωμωμένος =δυνατός σωματικά, ισχυρός 14 Κόβω σα σπαράι =εξοντώνω κάποιον πανεύκολα, όπως κόβεται το σπαράγγι, τον συνθλίβω 15 Ρεφατιάζω =καταβροχθίζω 16 Help! : δίσκος των Μπητλς (1965) 17 Περιμένοντας τον Godot: θεατρικό έργο του Σάμουελ Μπέκετ, από τα σημαντικότερα του σύγχρονου θεάτρου 18 Στο ελληνικό δημοψήφισμα του 1862 για την επιλογή νέου βασιλιά, ο Γεώργιος Γλύξμπουργκ έλαβε 6 ψήφους επί 240.701 ψηφισάντων 19 Ντάλε κουάλε =ίδιο κι απαράλλαχτο, πανομοιότυπο με … 20 Θουκ. Ιστ. Γ΄, 82.1-83.4 21 πρέφα με καπίκι =όχι για το λουκούμι ή το ούζο αλλά για χρήματα 22 Τα κάνω από κούπες = τα κάνω μαντάρα, αποτυγχάνω παταγωδώς 23 Μεφιστοφελής = ο διάβολος με τον οποίο ήτθε σε συμφωνία ο Φάουστ στην τραγωδία του Γκαίτε «Φάουστ». Είναι το αρνητικό alter ego του Φάουστ, που στη γερμανική παράδοση παριστάνεται ως ευπατρίδης,, με αιχμηρό ξίφος και χωλός. 24 Τάρα =απόβαρο 25 Τσερβέλο =κεφάλι 26 Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη επιθέσεως (Αύγουστος του 1939) 27 Θουκ. 3.82.4 28 Με το άστε ντούε = με το έτσι θέλω 29 Μέλησις προμηθής 30 Ανδρεία φιλέταιρος 31 Ο χαλεπαίνων 32 Ο επιβουλεύων 33 Σεμπριά =συνεταιρισμός 34 Παδείρω =πασχίζω, καταπονούμαι, υποφέρω 35 Τσονός = άμυαλος, ανόητος, διανοητικά κατώτερος 36 Τζωρτζ Όργουελ, 1984 (Ο μεγάλος αδελφός), μυθιστόρημα