Η ποιητική συλλογή της Βιβής Κοψιδά – Βρεττού «Όλα καλά αξιότιμοι κύριοι»

Του ΑΓΓΕΛΟΥ Γ. ΧΟΡΤΗ
Στις 15 Μαίου,στο Θέατρο Έαρ Βικτώρια, έγινε η παρουσίαση της δεύτερης ποιητικής συλλογής της διδάκτορος, δοκιμιογράφου, επιτίμου Σχολικής Συμβούλου και διακεκριμένης φιλολόγου Βιβής Κοψιδά- Βρεττού, με τίτλο «Όλα καλά αξιότιμοι κύριοι» (εκδ. Μελάνι, Αθήνα 2016), ενώπιον πυκνού και εκλεκτού ακροατηρίου. Για το έργο της ποιήτριας μίλησε η συγγραφέας Νένα Κοκκινάκη, ενώ ποιήματα από τη συλλογή απήγγειλαν οι ηθοποιοί Γεωργία Ζώη και Φωτεινή Φιλοσόφου, καθώς και η φιλόλογος,- συγγραφέας Φόνη Πολίτου-Ρέπουλη. Καίριες παρεμβάσεις έκαναν ο συγγραφέας Σπύρος Βρεττός, ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης κ.ά.,. Συντόνισε ο εξ Εξανθείας σκηνοθέτης και ποιητής Γιάννης Φαλκώνης,.

Ο τίτλος της συλλογής αποτελεί ένα πικρό σαρκαστικό σχόλιο για τη σκοτεινή εποχή μας και την ανθρώπινη περιπέτεια των σκληρών καιρών μας. Η ειρωνεία και ο αιχμηρός ποιητικός λόγος της κ. Κοψιδά, μου φέρνουν στο νου τους στίχους του Μανόλη Αναγνωστάκη «Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις να μην τις παίρνει ο άνεμος», και διαποτίζουν το ποίημα που δίνει τον τίτλο σε ολόκληρη τη συλλογή. Ας προσέξουμε από το ποίημα την ειρωνική αντίφαση του στίχου «όλα καλά οι απάτες καλά κρατούν», με την αναφορά στα χρηματιστήρια, αν και σε όλο το ποίημα η καυστική ειρωνεία αποκαλύπτει το σκληρό πρόσωπο της πραγματικότητας που βιώνει στην καθημερινότητά του ο άνθρωπος της εποχής μας, και ακόμα το στίχο «Ολυμπιάδες λιτότητας...» όπου η μεταφορική χρήση και η ανατροπή της σημασίας της λέξεως Ολυμπιάδα, υποδηλώνει και την ανατροπή στις ζωές των ανθρώπων. Εμφανέστατη και καταλυτική είναι η ειρωνεία και στο ποίημα «Οι σύνεδροι» όπου, μέσα από ανούσιους και επίπεδους διαλόγους, αποδομείται η σοβαροφάνεια κάποιων, τύποις μόνον, συνεδρίων. Η αποδόμηση φτανει στο αποκορύφωμά της με την απροσδόκητη αντίθεση μεταξύ συνεδρίου και καλοκαιριού, καθώς το καλοκαίρι, κυριαρχικό έξω από την αίθουσα, καλεί τους ανθρώπους να γευθούν τη χαρά της πραγματικής ζωής: «Ένα ατέλειωτο καλοκαίρι στριγκλίζει επίμονα έξω από το συνέδριο», όπου η μεταφορική χρήση της λέξεως «στριγκλίζει» ανακαλεί τους επίμονους διάχυτους ήχους των καλοκαιρινών ημερών της ευδαιμονίας. Έτσι, η αντίθεση είναι, κατά την άποψή μου, αντίθεση μεταξύ της πραγματικής ζωής με τους ζωτικούς χυμούς της, που συμβολίζει το καλοκαίρι, και μιας επίφασης ζωής, άχρωμης και βαρετής, της ζωής στο συνέδριο. Κατά τα άλλα, η συνεδρία είναι «ενδιαφέρουσα καθ όλα».

Εκτός από την ειρωνεία, η τόλμη στη χρήση των εκφραστικών μέσων της εικόνας και της μεταφοράς από την ποιήτρια απογειώνουν τον ποιητικό λόγο και δίνουν αριστουργηματικούς στίχους και ποιήματα. Στη σύντομη αυτή παρουσίαση θα καταγράψω μερικά παραδείγματα. Στο πρώτο ποίημα της συλλογής, με τίτλο «Γιατί τα πελώρια μάτια του», που αναφέρεται στο θάνατο ενός παιδιού, προφανώς από πείνα, ύστερα από αλλεπάλληλες, καταιγιστικές, θα έλεγα, συγκλονιστικές εικόνες και μεταφορές, καταλήγουμε στον αριστουργηματικό ακροτελεύτιο στίχο: «Παιδί ήταν...δίχως κτήμα το χρόνο», όπου η τολμηρή και απροσδόκητη μεταφορά κάνει τον στίχο αυτόν να ακούγεται σαν μια πικρή ελεγεία. Στο ποίημα «Στώμεν καλώς», αφιερωμένο στην αιώνια Μάνα, με μια σειρά από πρωτότυπες, απροσδόκητες, θα λέγαμε, εικόνες, παρομοιώσεις και μεταφορές παρατηρούμε την ανέλιξη από τις προσευχές, τον αγώνα, τις πίκρες, τις αγωνίες της Μάνας στην πικρή γεύση του θανάτου που δοκιμάζει, για να ακολουθήσει το θαύμα από την αγάπη της που σπέρνει το φως, και να ταυτιστεί, στο τέλος, η αιώνια Μάνα με την πάνσεπτη μορφή της Θεομήτορος, μορφή άγια και η ίδια. Οι στίχοι «Πειρατικά καράβια τα όνειρα γι ακίνητα σαλπάρουν κοιμητήρια αφρίζοντας το φουγάρο τους τη γύρη μιας χαλασμένης άνοιξης» είναι στίχοι λαμπροί για την πρωτοτυπία και τη δύναμη της έμπνευσης, που δίνουν με τη μεταφορική λειτουργία του λόγου, την υποδήλωση του θανάτου. Αντίστοιχα οι στίχοι «Δυο απλωμένα χέρια αγκαλιές αστέρια ξετρυπώνουν», που υποδηλώνουν το θαύμα της μητρικής αγάπης. Σημειώνω, τέλος,τον θρησκευτικό χαρακτήρα του ποιήματος, επισημαίνοντας τη χρήση του σχήματος του κύκλου, που έχει, πιστεύω, σημασία. Αντιγράφω τους δύο πρώτους στίχους: «Στη Μάνα με τα τρύπια προσευχής γόνατα» και τους δύο τελευταίους: «Η Παναγιά περνά του Θε-Ανθρώπου η Μάνα». Τελειώνω τη σύντομή μου παρουσίαση με το έξοχο ‘Φτερωτά μάρμαρα», εμπνευσμένο, προφανώς, από τα αριστουργηματικά γλυπτά της αρχαίας ελληνικής τέχνης που σ αυτά η ποιήτρια βλέπει να συνυφαίνονται και να συνυπάρχουν η ζωή, ο έρωτας και ο θάνατος. Μέσα από τις μεγαλοπρεπείς και γεμάτες φως εικόνες που θαμπώνουν τον αναγνώστη, επιλέγω ορισμένες, που καθηλώνουν με τη δύναμη της έμπνευσης: «Και τ άλογα να λάμνουν φτερωτά...», όπου η έκφραση φαίνεται εκ πρώτης όψεως αντιφατική, καθώς κάποιος σχολαστικός θα έλεγε ότι τα φτερωτά άλογα πετούν και δεν λάμνουν. Ωστόσο, η αληθινή ποίηση πετυχαίνει το αδύνατο, γιατί και το λάμνουν και το φτερωτά παραπέμπουν το ένα στην απεραντοσύνη της θάλασσας και το άλλο στην απεραντοσύνη του αιθέρα. Τα άλογα, λοιπόν του ποιήματος, άλογα του ονείρου, ταξιδεύουν στην απεραντοσύνη και, θα έλεγα, στην αιωνιότητα και την αίσθηση αυτήν δίνει ο στίχος. Άλλη εικόνα: «Αύρες με μαλλιά ξέπλεκα...», όπου οι αύρες δεν είναι παρά κόρες αέρινες, κόρες του ονείρου και της φαντασίας. Ακόμα: «Στήθια σγουρά σε διάφανα πέπλα τον Άνεμο να φιλοξενούν την Αιδώ της άμωμης νεότητας...», όπου ο άνεμος πτυχώνει τα διάφανα πέπλα κοριτσιών με το παρθενικό κάλλος και την αθωότητα της εφηβικής ηλικίας. Όλες οι εικόνες που περιγράψαμε, όπως και οι υπόλοιπες του ποιήματος, υποβάλλουν την αίσθηση του σφρίγους, της νεότητας, της αθωότητας, του έρωτα. Και το ποίημα καταλήγει με ένα ερώτημα, στην ουσία κατάφαση: «Αχ, τ άλογα χλιμιντρίζουν στον ύπνο τους θάνατος να ναι του αφεντικού τους η μοίρα? Και έτσι αξεδιάλυτα δένονται ζωή, έρωτας και θάνατος. Επιλογικά: Η κ. Βιβή Κοψιδά είναι μια σπουδαία ποιήτρια. Της ευχόμαστε να είναι πάντα υγιής και δημιουργική.