Στη Λευκάδα το προανάκρουσμα της Επανάστασης του 1821

Πρόβα τζενεράλε για την Επανάσταση του 1821 θεωρείται η άμυνα της Λευκάδας στην επίθεση που δέχτηκε από τον Αλή πασά το 1807. Η οργάνωση της άμυνάς της είχε ανατεθεί στον Ιωάννη Καποδίστρια από την Κυβέρνηση της Ιονίου Πολιτείας. To γεγονός αυτό παρουσιαζόταν ως σήμερα από την επίσημη ιστορική θεώρηση ως ήσσονος σημασίας. Στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» παρατίθενται δύο όλες κι όλες προτάσεις για την ευρύτερη σημασία της Άμυνας της Λευκάδας, οι παρακάτω: «Το ζήτημα της Άμυνας της Λευκάδας πήρε διαστάσεις πανελλήνιες.

Οι δυνάμεις του Έθνους ενωμένες συνεργάζονται για την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού». Δεν μας πληροφορεί δηλαδή ούτε ποιες ήταν αυτές οι δυνάμεις, ούτε πόσες και δεν μας αναφέρει από ποιόν συντονίζονταν , ποια ήταν τα γεωγραφικά και τα θαλάσσια όρια της δράσης τους και ποια είναι τα αναγκαία συμπεράσματα από αυτή την ενότητα πολεμικής δράσης και αποτελεσματικής κινητοποίησης. Ωστόσο, ο ιστορικός N. Ch. Papas στη μελέτη του «Έλληνες στη Ρώσικη Στρατιωτική Υπηρεσία στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα» (Θεσ/νικη 1991. Ινστιτούτο Βαλκανικών Μελετών) υποστηρίζει και τεκμηριώνει την άποψη ότι η στρατιωτική πείρα που αποκτήθηκε σε πλαίσιο και απαιτήσεις τακτικού στρατού, η δράση των καπεταναίων στα Ιόνια Νησιά την περίοδο 1803-1807, η επαφή, η συνεργασία και ο συντονισμός τους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Ο Ιωάννης Καποδίστριας αξιοποίησε εθνικά τον απηνή διωγμό των κλεφταρματολών της Πελοποννήσου και της Στερεάς, όπως και τον αφορισμό τους από τον πατριάρχη Καλλίνικο τον Ε ́ το 1805. Αγωνιστές της ελευθερίας, όπως ο Φώτης Τζαβέλλας, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κ.ά., θα βρουν καταφύγιο και ορμητήριο στα Επτάνησα και ιδιαίτερα στη Λευκάδα.

Κάτω απ’αυτό το πρίσμα, η άμυνα της Λευκάδας υπό την ηγεσία του Καποδίστρια αποκτά άλλες διαστάσεις. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε τη συνάντηση του Καποδίστρια με τους αρματολούς στην Κέρκυρα (1806) για την άμυνα της Λευκάδας και τις δύο καθοριστικές συναντήσεις του την επόμενη χρονιά που ακολούθησαν την άμυνα και τον όρκο στη Λευκάδα, καθώς και άλλα γεγονότα που συνδέονται με την εξέλιξη της Φιλικής και του Αγώνα του ’21 και που δεν έχουν αξιολογηθεί επαρκώς, οδηγούμαστε στον προβληματισμό μήπως αρχηγός της Αόρατης Αρχής ήταν ο Καποδίστριας και οι τρεις γνωστοί δημιουργοί της Φιλικής ήταν η βιτρίνα. Την εικασία αυτή ενισχύει και ο ρόλος του συνεργάτη του Ρήγα, Περραιβού και η συνεργασία του με τον Καποδίστρια στην Κέρκυρα (σημειωτέον ότι τον διόρισε ο Καποδίστριας καθηγητή στην πρώτη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης της Κέρκυρας, τη Σχολή Τενέδου) και στην άμυνα της Λευκάδας ως αρχηγού του Τάγματος ειδικών δυνάμεων, που συμμετείχε και σε όλες τις συναντήσεις του Καποδίστρια με τους κλεφταρματολούς και που ηγείται μεγάλης μερίδας οπλαρχηγών. Σε κάθε περίπτωση, η άμεση, προσωπική και βαθιά σχέση του Ιωάννη Καποδίστρια με τους καπεταναίους όλης της Ελλάδας που σφυρηλατήθηκε στα Επτάνησα από το 1803 ως το 1807 και που συνεχίσθηκε μέχρι και το 1821, δείχνει ότι η άμυνα της Λευκάδας υπό τον Καποδίστρια και όσα ακολούθησαν στο νησί ως την έναρξη της Επανάστασης αποτέλεσαν γεγονότα αποφασιστικής σημασίας για τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.

Πρακτικά Συνεδρίου ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΡΑΙΟΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, ΦΡΑΝΣΙΣΚΟ ΝΤΕ ΜΙΡΑΝΤΑ, τ. Α ́, Γεωργίου Σκλαβούνου, Η άμυνα της Λευκάδας στα 1807 ως γενικό προανάκρουσμα του μεγάλου Αγώνα της παλιγγενεσίας και ο ρόλος του Ιωάννη Καποδίστρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη 2013