Η χορτιώτικη εκδοχή στο ποίημα “IF” (=αν) του Κίπλινγκ

Αγαπητέ συγχωριανέ,
Είμαστε γιομάτοι από χαρά, για την υποδοχή που έκαμε η αφεντιά σου στο πρώτο φύλλο τ’ς εφημερίδας. Όχι μοναχά δεν είδαμε κανέναν μουσκλωμένο*, όταν την εμεράζαμε, αλλά συνέβηκε το αντίθετο. Μερικοί μάλιστα μας χαλεύανε κι άλλα αντίτυπα, για να τα δώκουνε στους συγγενήδες τους.

Καφούσκια!**
[* Μουσκλωμένος = δυσαρεστημένος ** Καφούσκια= πλουσιοπάροχα]

Γι’ αυτό

Σ’ ευχαριστούμε από καρδιάς και σε ευγνωμονούμε,
που «Τα Χορτάτα» αγκάλιασες, μα πάλε σε καλούμε,
Μαζί να περβατήσουμε, το έχουμε ανάγκη,
τσιγκρί – τσιγκρί[1] κάθε βουνί, και όχτο και φαράγγι
Και να βρεθούμε στις κορφές και στην Ψηλή τη Ράχη
Εκεί «θα βγάλουμε λαγό», μπορεί και τσάι να χει.
Εκείθε θ’ αντικρύσουμε τον Τρυπητό, το Ιόνιο,
που λέν πως πήρε τ’ όνομα, γιατί είναι αιώνιο,
τ’ αγαπημένο μας χωριό και όλο το Διαμπλιάνι[2],
τον κόλπο της Βασιλικής κι όπου το μάτι φτάνει.
Άσε ανοιχτές τις πόρτες σου και του μυαλού τ’ αυλάκια,
τήραξε[3] όπως τ’ράζαμε σαν ήμαστε παιδάκια
Να ιδείς πανώριο όραμα σα να ’σουνα προφήτης,
Σικελιανός και Σολωμός, Σεφέρης και Ελύτης.
Μου κάζει[4] αυτό το όνειρο του Κίπλιγκ υποθήκη,
στα δύσκολα να κρατηθείς και να κερδέσεις νίκη.
Λέει, λοιπόν, τ’ ονείρατο, τ’ ορκίζομαι στ’ αστέρια,
λόγια πηγαία και αγνά σαν άσπρα περιστέρια:

«Αν μπορείς μέσα στα βάθη του μυαλού και στην καρδιά,
με χορτιώτικη σπιρτάδα να φιλοσοφείς βαθιά,
Αν μπορείς στην τραμουντάνα να μη χάνεις τις ελπίδες,
κι αν δε θέλεις νταραβέρια με φαλτσέτες και λεπίδες,
Αν μπορείς να κογιονάρεις[5] όταν σ' έχουν αδικήσει,
με τη λογική που η φύση σ’ έχει απλόχερα προικίσει,
Αν μπορείς τα οράματά σου να ν’ χορτιώτικα κι ωραία,
και αν αγάπη εσύ δε δίνεις μόνο στην παλιοπαρέα,
Αν μπορείς σε θέρο, τρύγο να ’χεις ξύπνιο το μυαλό,
κι όταν απαντάς Χορτιώτη δε μιλάς με το στανιό[6],
Αν μπορείς και να του δίνεις απ’ αυτά πο ’ χεις κερδέσει,
εκτός βέβαια κι αν είναι της βαβάς σου το κοντέσι,[7]
Αν μπορείς να’ σαι ατόφιος στη χαρά μα και στη λύπη,
και αν η πίστη στο εγώ σου λες “καλύτερα να λείπει”,
Αν κινούμενος στον κόσμο την ταυτότητα δε χάνεις,
και συγχωριανό γυρεύεις σύντροφό σου να τον κάνεις,
Αν σου φαίνεται σα νέκταρ το χορτιώτικο κρασί
και γι’ ανάγκες του χωριού μας τρέχεις πάντοτε κοσί[8],
Αν μπορείς στο πανηγύρι να σερβίρεις κρέας – σούπα,
κι από ψίλιθρο να φκιάνεις μια πολύ ωραία σκούπα
Αν κολοκυθοκορφάδες Παναγιάς και σαλαμούρα
“ζεύκια μας” είναι για σένα, να τις φας έχεις πρεμούρα,
Αν και το παιδί σου παίρνεις πού και πού «σκουπούλι–τερί»[9]
και το μάθεις να πατάει κι αυτό απάνου στο τσιγκρί,
Αν την κεντημένη πάντα[10] σαν κειμήλιο την έχεις
και τογ ίδρωτα που κρύβει και την τέχνη της κατέχεις,
Κι άλλα εργόχειρα που εγίναν με κλωνές του πεταλούδα
ξέρεις πως όλα γινήκαν με αναπιασμένη κούδα[11],
Αν ποτέ σου δεν ξεχάσεις τη χορτιώτικη λαλιά
και τα greeklish αποβάλεις, όπως ξαίνουν[12] τα μαλλιά,
Αν μπορείς με ψυχραιμία δίχως ποτέ να πανιάζεις[13],
στ’ άσκημα που παντυχαίνεις[14] εύκολα να ξεντρεγάρεις[15]
Αν μπονόρα[16] δεν πλααίνεις κι είσαι αλτίνι[17], εργατικός,
είτε ζεις μέσα σε πόλη είτε είσαι πιστικός[18]
Αν οι φίλοι κι οι εχθροί σου δεν μπορούν να σε πληγώσουν,
κι αν κάποιες επιτυχίες τα μυαλά σου δε φουσκώσουν,
Αν ισότιμο λογιάζεις κι όποιον είναι ξεσκλερούτης[19]
και στην πράξη αποδεικνύεις πως δεν είσαι και τσιφούτης,
Αν τον κάθε χωριανό σου σέβεσαι ξεχωριστά,
κι αν μπορείς να κρατάς πάντα τα δικά του μυστικά,
Αν μπορείς στον κόσμο τούτο και το τσότσο[20] να σου φτάνει,
κι αν στους απολογισμούς σου σκέφτεσαι και τον Αη Γιάννη,
Τότε θα μπορείς να ζήσεις την αληθινή ζωή,
θα' σαι ΑΝΘΡΩΠΟΣ ατόφιος και κυρίαρχος στη γη».

Για τη Σύνταξη: Έκτορας Γ. Χόρτης

ΛΕΞΙΚΟ

[1] Πέτρα – πέτρα, από λιθάρι σε λιθάρι
[2] Παλαιά κοινότητα που αποτελούνταν από τους οικισμούς Χορτάτων (συμπεριλαμβανομένου του συνοικισμού Αγίων Θεοδώρων), Μανάση, Νικολή, Αη Βασίλη και Ρουπακιά
[3] Κοίταξε
[4] Μου φαίνεται
[5] Να το ρίχνεις στο αστείο, στην πλάκα, να κοροϊδεύεις
[6] Με το ζόρι, με βαριά καρδιά
[7] Ρούχο- επενδύτης με γαϊτάνια, χωρίς μανίκια
[8] Πολύ γρήγορα, «φουρλίγκα»
[9] Στην πλάτη
[10] Κεντημένο ύφασμα - διακοσμητικό τοίχου
[11] Η ουρά που σχηματίζει το «ανασκουμπωμένο» (δεμένο πίσω, στο ύψος της μέσης) παραδοσιακό φόρεμα
[12] Τα «χτενίζουν» με τα δάχτυλα για να τα αραιώσουν και να τα γνέσουν
[13]δίχως να χλωμιάζεις, χωρίς να τα χάνεις
[14] Συναντάς
[15] Ξεμπλέκεις
[16] Πρωϊ
[17] Σβέλτος, εξαιρετικά επιτήδειος, δημιουργικός
[18] Βοσκός
[19] Ρακένδυτος, πάμφτωχος
[20] Λίγο