Μνήμες του μπάρμπα Κωστάγγελου Χόρτη (Μέρος 2ο)

Τα Χορτάτα έχουν δώσει και στους εθνικούς αγώνες πολλές θυσίες εις θύματα και υλικές προσφορές, ανάλογα με τη δύναμή του εις διάφορες επιστρατεύσεις από 20 Σεπτεμβρίου 1912 που άρχισε ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας έως το τέλος Αυγούστου 1922.

Τα Χορτάτα δώσανε εις τους εθνικούς πολέμους από 20 Σεπτεμβρίου 1912 έως τέλη Νοεμβρίου 1922:Ολόκληροι (κληρωτοί) 10 στρατεύσιμοι και εν όλω 112 Χορτιώτες. Έλαβαν μέρος σε διάφορες μάχες:Μπιζάνι, Απελευθέρωση Ιωαννίνων  -21 Φλεβάρη 1913, Πρέβεζα, 20 Οκτώβρη 1910, Μακεδονία, Κοζάνη, Καστοριά, Βέροια, Θεσσαλονίκη, 26 Οκτώβρη 1912, . Μετά άρχισε ο Βουλγαρικός πόλεμος στις  18 Ιουνίου 1913. Έλαβαν μέρος εις μάχες Κιλκίς Λαχανά, Δοϊράνη, Δεμίρ Ισάρ, Δοβρουτσά, Άνω Τζουμαγιά. Εις Θράκη: Ανδριανούπολη, Σαράντα Εκκλησιές, Βίζα. Στη Μικρά Ασία:Σμύρνη, Μαγνησία, Φιλαδέλφεια, Ουσάκ, Κιουτάχεια, Εσκί Σεχίρ, Μπαλικεσέρ, Κρεμαστή, Πάνορμος, Προύσα, Αφιόν Καραχισάρ και Σαγγάριος. Εις όλα αυτά τα μέρη ήτανε στρατιώτες από τα Χορτάτα.

Τα Χορτάτα τα πρώτα χρόνια δεν είχαμε δρόμο. Δρόμο είχε από Λευκάδα έως Εξάνθεια και από Βασιλική έως Κωμηλιό. Το 1928 έγινε ο δρόμος και ένωσε Κωμηλιό – Χορτάτα- Εξάνθεια και έχει τώρα καλή συγκοινωνία. Από γράμματα τότες, το 1918,ήμουν στρατιώτης εδώ εις το Κάστρο της Λευκάδος και στο Γυμνάσιο της Λευκάδος ήτανε ένας μαθητής από Χορτάτα ονόματι Νίκος Γ. Αχείμαστος, ουδείς άλλος.  Και έως τότε είχαν πάει στο Γυμνάσιο ο Βαγγέλης του παπα - Δημήτρη Τζεφριός, αλλά δεν το τελείωσε. Είχε γίνει αξιωματικός και σκοτώθηκε στη μάχη του Σκρά. Ο δεύτερος ο Γιάνννης Κων/νου Χόρτης ετελείωσε το Γημνάσιο, έγινε αξιωματικός και σκοτώθηκε στην οπισθοχώρηση της Μικράς Ασίας (Σημ. 2). Από τότε και μέχρι τον Δεύτερο πόλεμο ελάχιστοι πήγανε εις το ημιγυμνάσιο Βασιλικής. Από το 1906 έως το 1910 ελέχιστοι έβγαλαν την Τετάρτη Δημοτικού εις αφτά τα χρόνια. 16 πεδιά δεν επάτησαν καθόλου ούτε μέσα, άλλα 20 ίσα και έμαθαν την Πρώτη, λίγα τη Δευτέρα και 5-6 την Τρίτη. Ο γράφων δεν εβγήκα από τη Δευτέρα και 3-4 άλλοι. Η αμάθεια ήτανε μεγάλη. Πολλοί εντελώς αναλφάβητοι είχαμε και κάποιο δίκιο.  2 χρόνια δεν είχαμε δάσκαλο, 1905 και 1907. Το 1908 μας ενώσανε με το Κωμηλιό, χειμώνα Κωμπλιό και καλοκαίρι Χορτάτα. Είχε ένας δάσκαλος 80 (ΣΣ: εννοεί μαθητές). Λεγόταν Χαράλαμπος Μελάς από το Δράγανο. Τα Χορτάτα έχουν απάνου από 50 επιστήμονες τελειόφοιτους Πανεπιστημίου και άλλες επιστήμες, καθηγητές, γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, εμποροπλοίαρχοι, δάσκαλοι και ένας ιπτάμενος αεροπορίας. Είναι και άλλοι πολλοί γραμματιζούμενοι, ένας από μικρότερες σχολές, αλλά έχει φύγει πολύς  κόσμος στο Εξωτερικό και εντός Ελλάδος. Εξωτερικό: Αργεντίνα - Μπουένος Άϋρες, Αυστραλία, Καναδά, Ενωμένες Πολιτείες Αμερικής. Στην Ελλάδα είναι Χορτιώτεςς στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στον Περαία, στην Ιτέα, στο Αίγιο, στην Πάτρα, Βραχνέϊκα, Αλισός, Λάπα Αμαλιάδα, Γιάννενα, χωριό Σταυράκι, Φιλιππιάδα, Πρέβεζα, Βόνιτσα, Παλιάμπελα, Παλίμπεη, Ζαβέρδα, Α ϊ- Νικόλας. Μέσα στη Λευκάδα μένουν στην πόλη της Λευκάδας, στο Φρύνι, στον Άγιο Νικήτα, στο Δρυμώνα, στον Άγιο Ηλία, στο Σύβρο, στην Κοντάραινα, στον Αη Βασίλη, στο Νικολή, στον Αϊ -  Πέτρο. Τώρα έχουν χαθεί πολλοί από αυτούς. Εδώ λέω ένας Χορτιώτης από τη γειτονιά Βλαντάτα ονόματι Απόστολος Μεσσήνης επήγε  εις ένα χωριό Παλιάμπελα Βονίτσης. Από πολλά χρόνια έκαμε οικογένεια και μεγάλη περιουσία. Είχε τρία παιδιά (σσ. εννοεί αγόρια) και 2 κοπέλες. Δεν ξέρω αν είχε το Νίκο πρώτο, δεύτερο το Θανάση και τρίτο το Γιάννη. Ο Νίκος είχε ένα παιδί φοιτητή που επήγε να κυνηγήσει σε μια λίμνη, σκότωσε ένα παπί , επήγε να το πιάσει και επνίγηκε. Έμειναν δύο κοπέλες. Ο Γιάννης δεν είχε παιδιά. Ο Αθανάσης είχε παιδιά. Είχε μαγαζί μεγάλο και το πρώτο παιδί σκοτώθηκε στον πόλεμο στην Αλβανία όπου κάναμε Ελλάς – Ιταλία. Το άλλο παιδί του Θανάση ήτανε κουφάλα (σσ: δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει). Έτσι ρήμωσε η οικογένεια Μεσσήνη και άλλες πολλές.

Εφονεύθησαν οι:

Γεράσιμος Π. Βλαντής εις Αετοράχη Ιωαννίνων
Γεώργιος Ν. Χόρτης εις Κιλκίς Μακεδονίας
Σπύρος Α. Χόρτης Ύψώματα Άγγιρος Μακεδονίας
Βασίλειος Κ. Χόρτης εις οπισθοχώρηση Μικράς Ασίας
Ευάγγελος ιερέως Τζεφριός, λοχαγός εις σκρά Μακεδονίας
Ιωάννης Κ. Χόρτης, υπολοχαγός, εις Ουσάκ Μικράς Ασίας

Πέθαναν από κακουχίες οι:

Χρήστος Ν. Μεσσήνης
Χρήστος Σ. Χόρτης
Κωνσταντίνος Β. Χόρτης
Άγγελος Δ. Χόρτης
Ιωάννης Π. Χόρτης
Παναγιώτης Γ. Χόρτης
Ευστάθιος Ε. Χόρτης
Σπύρος Θ. Βουκελάτος
Ευθύμιος Ν. Βουκελάτος
Νικόλαος Π. Βλαντής
Σπύρος Ι. Τζεφριός
Αναστάσιος Α. Χόρτης
(άγνωστο πού χάθηκε)

Τραυματίες:

Δημήτριος Γερ. Χόρτης, τραυματίστηκε στο Μπιζάνι Ιωαννίνων
Ανδρέας Γ. Χόρτης, τραυματίστηκε εις Άνω Τζουμαγιά Μακεδονίας
Απόστολος Δ. Χόρτης, τραυματίσθηκε εις Λαχανά Μακεδονίας
Βασίλης Ν. Χόρτης, τραυματίστηκε εις Κάλε Γκρότο της Μικράς Ασίας.

Τα Χορτάτα έχουν εκκλησίες ανάλογα με τους κατοίκους.

Οι Χορταίοι τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο και την Αγία Αικατερίνη
Οι Μεσσηναίοι τον Άγιο Μηνά
Οι Αυλωνιταίοι την Κοίμηση της Θεοτόκου
Οι Βλανταίοι και Τζεφραίοι τον Άγιο Ταξιάρχη
Οι Αχειμασταίοι και Βουκελαταίοι τον Άγιο Θεόδωρο.