Τ’αμύδαλα δεν φτάνουνε για ούλους

Αγαπητοί συγχωριανοί και φίλοι αναγνώστες,

Στα τέλη του Θεριστή- αρχές Αλωνάρη ματαβρέθηκα στο χωριό κι είχα νια νέα συνάντηση με τον πρόεδρο της Χορτιώτικης Γερουσίας, τον αγαπητό και σεβαστό σε όλους μπάρμπα Τιπούκειτο.

Σ’ εφτήνη τη συνάντηση δεν εσυζητήσαμε για την ομηρική Ιθάκη –  Λευκάδα, αλλά για τα προβλήματα του χωριού, που τα κατέχει καλύτερα απ’ τον καθένανε. Απ’ την παραπάνου συζήτηση, σας μεταφέρω το ζουμί.

Τ (μπάρμπα Τιπούκειτος): Που λες ανηψέ, κάποτα εγίνηκα μάρτυρας μιας περίεργης σκηνής ανάμεσα σε μια ηλικιωμένη γυναίκα του χωριού και σ’ ένα παιδάκι 8-9 χρονώνε. Η  γυναίκα εμάζωνε αμύδαλα από μια αμδαλιά που δεν ήτανε δική της. Το παιδάκι, που έπαιζε εκεί δίπλα,  εξάμωσε[1] να πάρει δυο αμύδαλα, ξέροντας πως την αμδαλιά την είχε φυτέψει ο παππούλης του κι ήτανε του μπάρμπα του κι όχι τ’ς αμδαλομαζώχτρας. Η γυναίκα όμως το’βαλε τ’ς φωνές και τον επρόντησε[2] με απειλητικές κινήσεις και χειρονομίες που τις εσυνόδεψε με τ’ς φράσεις: «Για τ’ρα δα καμπιόνι[3]! Χάει, παιδάκι μου, στη μάνα σου αμέσως, που σ’ αφήνει ντόρκονε[4]! Τ’ αμύδαλα δεν φτάνουνε για ούλους». Δυστυχώς, ανηψέ, ό,τι συμβαίνει με τ’ αμύδαλα, συμβαίνει και σε δήμους, νομούς, περιφέρειες και σ’ ολάκερη την πολιτεία, κι ας λένε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι πως  στην πραγματική δημοκρατία  δεν (πρέπει να) υπάρχει νομική διαφοροποίηση των πολιτών. Δεν μπα να φωνάζει ο μπάρμπα Θουκυδίδης, που η ιστορία του διδάσκεται σ’ ούλονε τον κόσμο,  πως,  είτε είσαι Χορτιώτης είτε απ’ άλλο χωριό, είτε έχεις μπάρμπα στην Κορώνη είτε όχι, δε θα σε ξεχωρίσει η πολιτεία ως πολίτη.  Εφτό, στην περίπτωση των προβλημάτων του χωριού μας,  θα πει πως  ούλα τα χωριά τ’ς Λευκάδας κι ούλοι οι Λευκαδίτες έχουνε τα ίδια δικαιώματα και δεν (πρέπει να) ισχύει το γνωστό πως ούλοι οι Λευκαδίτες είναι ίσοι, αλλά μερικοί συντοπίτες μας είναι πιο ίσοι απ’ τους άλλους. Θα μου πεις, βέβαια, πως αν γένονται ούλα δίκαια, τότενες τι τσου θέλουμε τ’ς πολιτικούς, όπως έλεε κι ο μακαρίτης ο Αυλωνίτης στην κωμωδία Οι 900 και η Μαρίνα. Φαίνεται, λοιπόν, πως η ατάκα του δεν είναι καλαμπούρι αλλά μια πικρή αλήθεια. Γιατί κι οι πέτρες το ξέρουνε πως νια ζωή οι κάτοικοι του χωριού μας, αλλά και κάποιων ακόμα χωριών, όπως το  Κομπλιό και το Μανάσι, αντιμετωπίζονται σαν ποπολάροι από κάποιους σύγχρονους φεουδάρχες, που κάνουνε ντόρο για τον «αδαμάντινο» χαρακτήρα τους, αλλά δεν τους βρίσκει κανένας τον ντορό[5]. Η βασική αιτία αυτουνού του κατιφρόνιου μου κάζει[6] πως εντοπίζεται στο DΝΑ κάποιων Μαυρογιαλούρων. Να σου δώκω ένα παράδειγμα:

Ο αείμνηστος γιατρός  Παναγιώτης Χόρτης, επιστημονικό ανάστημα παγκόσμιου διαμετρήματος, έχει τιμηθεί, όπως ξέρεις, από το Νοσοκομείο «Σωτηρία» (δόθηκε το όνομά του σε αμφιθέατρο του Ιδρύματος), από επιστημονικούς φορείς στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, από την κοινότητα Σαρωνίδας, που έδωκε σε δρόμο της το όνομά του, κι ένα σωρό κόσμος σήμερα τονε μνημονεύει με ευγνωμοσύνη.  Για το  Γιατρό, λοιπόν, που ετίμησε και ευεργέτησε την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Λευκάδα, όσο ελάχιστοι, τι έκαμε η Λευκάδα; Αναγνώρισε την προσφορά του;  Εκτός από την Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, που του αφιέρωσε επέρσι μια ημερίδα, τίποτα απολύτως. Στ’ς ονοματοδοσίες πλατειών και δρόμων τ’ς Λευκάδας, ανάμεσα σε εξέχουσες προσωπικότητες, υπάρχουνε και άσημα, χωρίς ουσιαστική προσφορά προσώπατα, που είχανε όμως τον τρόπο τους να πουλάνε  φρου φρου κι αρώματα. Και ρωτάω: Γιατί, ορέ παιδιά, το κάντε εφτό; Περηφανευόμαστε για το Βαλαωρίτη, που δεν άντεχε τη διαπλοκή και τα’βαλε με τσου Ιακωβάτους, πραιτωριανούς του Βούλγαρη, και με την «πυγμή» του τ’ς ετακτοποίησε. Στο τέλος  εσκάθηκε[7], με αποτέλεσμα και η πολιτική και η χώρα να στερηθούνε τ’ς υπηρεσίες από ένανε μεγάλο άντρα. Με κίντυνο να θεωρηθώ αφελής, θα τολμήσω να πω πως είναι υποχρέωση του τίμιου ανθρώπου που αναλαμβάνει κάποιο αξίωμα  να δείχνει τον ίδιο σεβασμό για ούλους και να αντιμετωπίζει με την ίδια ευαισθησία τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και τη θεια σου την Ελένη, να αντιμετωπίζει το ίδιο «τα εώα και τα εσπέρια, την άρκτον και την μεσημβρίαν»[8], πο’λεε κι ο καθηγητής σου Διονύσιος Ζακυνθινός.

Ε: Για τον αείμνηστο Γιατρό, ούλη η Λευκάδα ξέρει την προσφορά του και την αδιαφορία των ιθυνόντων για αναγνώριση αυτηνής τ’ς προσφοράς. Μπορείς όμως, μπάρμπα, τα υπόλοιπα να ντα κάμεις πιο λιανά;

Τ: Να ντα κάμω, ορ’ ανηψέ. Ούλοι ξέρουμε το δημοτικό τραγούδι για το γιοφύρι τα Άρτας, που «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν». Ε, λοιπόν, χερότερο κι απ’ το γιοφύρι της Άρτας πάει να καταντήσει το έργο κατασκευής του δρόμου για τη θάλασσα του Κομπλιού. Εδώ και κάποιες δεκαετίες,  απάνου από δύο,  εξεκινήσανε το έργο και με χίλια βάσανα και παρακάλια εγίνηκε η διάνοιξη μέχρι καμιά τετρακοσαριά μέτρα πριν απ’ τη θάλασσα. Από τότενες ο δρόμος έμεινε μισοτελειωμένος κι αναρωτιέμαι γιατί. Για να μην είμαστε όμως άδικοι, θα προσπαθήσω να μπω στη … θέση των αρμοδίων. Κάνω, λοιπόν, μια υπόθεση εργασίας και λέω:  Μπορεί οι άνθρωποι να σκέφτονται πως αν τονε τελειώσουνε το δρόμο, τότενες θα δημιουργηθούνε ένα σωρό  προβλήματα, όπως: 1) Οι κάτοικοι των Χορτάτων (και του Κομπλιού) θα απαρατάνε τσι δουλειές τους και θα πηγαίνουνε για μπάνιο, πράμα που θα πλήξει την οικογένεια του κάθε Χορτιώτη αλλά και την ντόπια οικονομία, χώρια που θα κιντυνέψουνε κι απ’ τη γνωστή «τρομοκρατική» οργάνωση (;) ΕΝΦΙΑ, 2) Θα απαρνηθούνε τ’ς πατροπαράδοτες αξίες (μπορεί να μπλέξουνε με τίποτα τουρίστες – τουρίστριες που δεν ξέρουμε πούθενε κρατάει η σκούφια τους και να γένουνε ούλα σκούφιες και μπερέτες[9]), 3) Μπορεί να εγκαταλείψουνε  την κίνηση με τα παραδοσιακά μέσα, όπως τσου  γαϊδάρους και λοιπά φορτηγά ζώα, που είναι απειλούμενα είδη, και να αντικατασταθεί η πανίδα με το αγροτικό του Λευτέρη, 4) Μπορεί να κιντυνέψει ο κόσμος απ’ τα τρακαρίσματα, όπως κιντυνεύει ο μπάρμπα Φλίπος στο χωριό, γιατί ο φωτισμός τ’ς ΔΕΗ δε φτάνει – εδώ σου αποκαλύπτω πως γι’ αυτόνε το φωτισμό κι απλομής[10] τον μπάρμπα Φλίππο θέλουνε να φκιάσουνε τη λεγόμενη μικρή ΔΕΗ (της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗθώμεν)  και μην ακούτε, ούλες οι άλλες εξηγήσεις είναι  παραμύθια - μα τα ΕΛληνικά ΤΑχυφαγεία! Υπάρχει ακόμα περίπτωση  να συνεχιστεί το βιολί να κόβεται το ρεύμα, οπότε κιντυνεύουμε να ξεφτιλιστούμε διεθνώς και να δώκουμε και το τελειωτικό χτύπημα στην εθνική οικονομία,  επανερχόμενοι στα λυχνάρια και τις λάμπες με πετρόλαδο[11], συσκευές ως γνωστόν ιδιαίτερα ενεργοβόρες, 5) Θα αναπτυχθεί ο τουρισμός στην περιοχή με ούλα τα μοιραία επακόλουθα, όπως να μάθουνε οι ξένοι τη ντοπιολαλιά, οπότε θα κινδυνέψει με αλλοίωση η πολιτιστική τους ταυτότητα, ή να αλλάξει η χορτιώτικη ντοπιολαλιά και να πούνε το κομντόρι  όχι  ντομάτα αλλά δομάτα και τον Κομπλιώτικο γιαλό να ντονε πούνε «πόρτο scoop» (scoop= σέσουλα) ή καλύτερα «πόρτο Αρνί», όπως εβγάλανε τη Μουτ’λού «πόρτο Κατσίκι». Κι αν εξωγήινοι καταλάβουνε τα Χορτάτα και τον Κόσμο και φκιάσουνε δρόμο για τη Νεραϊδόλυμπα[12] («Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις»), νομίζω πως εφτήνη η παραλία λογικά θα πάρει τη νεοπλατωνική ονομασία «porto patsaliki». Άσε που μπορεί οι Χορτιώτες να μάθουνε να πίνουνε και εισαγόμενα / απαγορευμένα για το χωριό μας λόγω χλωρίδας, όπως τσάι Κεϋλάνης, για να αγγλίζει η προφορά τσου, συνήθεια διπλά και τρίδιπλα επιλήψιμη, γιατί θα επιβαρυνθεί περισσότερο και το εμπορικό μας ισοζύγιο. Μπορεί ακόμα, μπορεί να έχουν πια τρελαθεί και να θέλουνε να κλέψουνε το ψωμί από συντοπίτες τους, κόβοντάς τους πελατεία, ενώ δε θαν έχουνε να πιούνε νερό, γιατί θα γυρίσουνε κι οι εσωτερικοί μετανάστες, που θα θέλουνε κι εφτήνοι να νιφτούνε και, όπως ξέρεις, το περισσότερο νερό πάει κυριολεκτικά υπέρ της αεροπορίας – να μη νιφτούνε κι οι σμηνίτες μας; Έπειτα, με το δρόμο θα χάσουμε τη φυσική ξαχούρδα[13] του Κομπλιώτικου, όπου μπορείς απάνου απ’ το φρύδι να τσουλήσεις στη θάλασσα, και θα χάσουμε έτσι και τη δυνατότητα ν’ ανακηρυχθεί η ξαχούρδα Παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά ή, έστω, περιοχή ιδιαίτερου φυσικού(;) «κάλου».  

Πρόσθεσε, ανηψέ, σ’ ούλα εφτά και το γεγονός ότι «τ’ αμύδαλα δεν φτάνουνε για ούλους», όπως διδάσκει η παγκόσμια οικονομία, και θα καταλάβεις πως δε φταίει κανένας άλλος παρά μοναχά οι απαιτήσεις και το θράσος μας, που «μας εγέρασαν προώρως»[14]. Εξάλλου, υπάρχει κίντυνος να  ζηλέψει και κανένας στη σκέψη πως κάποιος γείτονάς του θ’ ανοίξει καντίνα στην παραλία και θα ντα κονομήσει, ή πως το λαχίδι[15] του θα πάρει αξία, άλλος πως θα ανοίξει σούπερ μάρκετ κανένας ξενοχωρίτης κ.τ.τ.  Βαστάτε Τούρκοι τ’ άλογα!  Αλλά κι αν μεραστούνε τ’ αμύδαλα, όπως λέει ο μπάρμπα Θουκυδίδης, θα τρώμε πολύ , θα παχύνουμε, θα μας πιάνει λόξυγγας,  θα πηγαίνουμε στο γιατρό κλπ. κλπ., με ούλα τα μοιραία επακόλουθα. Άστα να πάνε στα κομμάτια. Γι’ αυτό έκαμα έκκληση στους συγχωριανούς ν’ αφήκουνε  άλλα χωριά να κάνουνε έργα «ανάπλασης» και «αξιοποίησης», για  να πάθουνε των παθών τους τον τάραχο με όσα είπα παραπάνου και για να μη φτάσουνε οι χωριανοί μας στο σημείο να  πούνε μετά «ήθελές τα και παθές τα».

Ε: Εφτά, μπάρμπα, μοιάζουνε λίου σουρεαλιστικά, αλλά καταλαβαίνω πολύ καλά τι θέλεις να πεις. Μο ’καμε όμως εντύπωση που σε μεσημεριανή τους κουτσομπολιστικοσύναξη κάποιες θειάδες τση γειτονιάς – όχι α λα Τουβούδες, αλλά κάτι σαν πολιτμπυρό τση γειτονιάς – πο’χουνε ιδεί πολλά τα μάτια τσου, εκουβεντιάζανε για ένα πιο σουρεαλιστικό σενάριο για το θέμα, πο’μοιαζε με λαϊκή παράδοση. Ελέανε, λοιπόν, πως  η θάλασσα του Κομπλιού είδε κι απόειδε κι εθέλησε να μετακομίσει απ’ τα ελληνικά Κακομοιράτα στα αραβικά Εμιράτα - έχει κι εφτήνη την αξιοπρέπειά της, ετονίζανε – και να πάρει και μπόνους μετεγγραφής, όπως κάνει κάθε αξιοπρεπής πορτογύρω … Πρωινατζού και Αλλης Οποιασδήποτε Ζώνης (ΑΟΖ). Ακούστηκε μάλιστα από κάποια γλωσσού, που είναι όμως καλά ενημερωμένη, γιατί  έχει  πρόσβαση σ’ τση πηγές, απ’ το Βρυσούλι[16] ως τα Ενωμένα.Αραβικά Εμιράτα με το υφάλμυρο νερό και τον ποταμό … Σνόουντεν[17], ακούστηκε, που λες, πως ετούτη  η θάλασσα επροσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Εμίρη, αλλά δεν τα κατάφερε, γιατί δεν έπιανε το κινητό.

Τ: Το πήρε κι εμένα τα’ αυτί μου. Λένε μάλιστα πως η θάλασσα του Κομπλιού τον πόνο της τον ξομολοήθηκε στη Σέσουλα κι είχε κι ένα δίκιο, εδώ που τα λέμε. Τέτοια κάλλη δεν τα  βρίσκεις εύκολα. Ελκυστική, παρθένα, χυμώδης, σπάνιας ομορφιάς, όπως τ’ αδέρφια τση μιας μάνας γέννα, τς Λευκάδας - οι Εγρεμνοί, το Πόρτο Κατσίκι, ο Γιαλός, το Κάθισμα, κ.λπ. -,  μια θάλασσα «όπου τα χαλίκια είναι καθάρια τελειωμένα από το κύμα σαν αυγά περιστεριού»[18]. Γι’ αυτό είν’ η πιο πολύφερνη νύφη τ’ς Ελλάδας, που τηνε λιμπίζονται πολλοί,  περισσότερο κι απ’ την Κλώντια Σίφερ[19] στα καλύτερά τ’ς. Αλλά πονηρά – πονηρά τ’ς λέει η Σέσουλα: «Γιατί να πας εσύ στα Εμιράτα και να μην έρτουνε τα Εμιράτα σε σένανε;», κι έτσι την έπεισε κι έληξε εκεί το ζήτημα. Προσωπικά, βέβαια, νομίζω πως μπορεί και να ντηνε ζηλεύουνε και να ντηνε φθονούνε μερικοί. Αλλά, όπως έλεε  κι ο μέγας Σικελιανός, τι φταίει το διαμάντι κι αν ακτινοβολεί;

Ε: Από εφτήνη την ανάλυση  που έκαμες,  μπάρμπα, καταλαβαίνει ο καθένας από μας τ’ς αναρμόδιους την εξαιρετική ευαισθησία των αρμοδίων, που μπορεί και να μην κλειούνε μάτι απ’ την έγνοια τους για ‘φτα τα προβλήματα . Άλλα όμως  προβλήματα το χωριό δεν έχει;

Τ: Αν έχει, λέει; Εδώ, αν επρόσεξες, εσταμάτησα την αρίθμηση από ένα σημείο και μετά, για να μην μπερδευτώ. Συνεχίζω. Στ’ς συγκοινωνίες μια ταχύτητα ξέρουνε οι αρμόδιοι, την … όπισθεν! Ακόμα και στη σήμανση του δρόμου υπάρχει πρόβλημα. Για την Εγκλουβή, όπως ξέρεις, πάει τόσος κόσμος και, μόλις φτάσει στα Χορτάτα, ψάχνεται, μην ξέροντας πούθε να στρίψει. Περιμένουμε κι ελπίζουμε – μας το υποσχεθήκανε - με το ΕΣΠΑ της επόμενης χιλιετίας (όχι χιλιετηρίδας) να ενταχθεί η κατασκευή τ’ς πινακίδας με την κωδική ονομασία «ΠΡΟΣ ΕΓΚΛΟΥΒΗ» και με το ΕΣΠΑ της μεθεπόμενης χιλιετίας να αναγραφεί η χιλιομετρική απόσταση, αφού μετρηθεί με το παραδοσιακό πασέτο[20], για να μην υπάρξει από πουθενά αμφισβήτηση.  Άλλο: Ο δρόμος για την Παναγιά είναι γιομάτος λακκούβες, ενώ και η συντήρηση των αγροτικών δρόμων είναι πλημμελής ή ανύπαρκτη. Κι εφτά όμως έχουνε την εξήγησή τους, γιατί η κάθε λακκούβα κρατάει νερό κι έτσι δημιουργούνται μικρές μινιατούρες οικοσυστήματος. Αν μάλιστα βάλουμε μπαμπάκι με φασιόλους σ’  εφτές τ’ς λακκούβες, θα τρώμε φασούλια με τη σέσουλα.  Τα  άλλα σού τα λέω με δυο κουβέντες: οικόπεδα τ’ς πρόνοιας, γιατρός,  αποχέτευση, ρύπανση των δυτικών ακτών από διερχόμενα πλοία – σιδεροκέφαλος ο καινόργιος λιμενάρχης - και, και, και.  Εσύ όμως, ορ’ ανηψέ, τι γνώμη έχεις για ούλα εφτά;

Ε: Μου τα ’πες, όπως πάντα, με το δικό σου  ξεχωριστό κι ελκυστικό τρόπο, μπάρμπα Τιπούκειτε. Αφού όμως το θέλεις, θα σου  πω κι εγώ την άποψή μου με το δικό μου τρόπο:

Είναι  τα ψηφαλάκια λιγοστά

Και για το δίκιο ποιος να πολεμήσει;

Για το Χορτιώτη δε θα βγω εγώ μπροστά

Δεν κινδυνεύει από πείνα να ψοφήσει.

Μα αν ο φτωχός ξωμάχος  ζει ή πεθαίνει

Είτ’ από έλλειψη γιατρού είτ’ απ’ αδιαφορία

Μην πείτε πως τυχαία αυτό συμβαίνει

Γιατί, θαρρώ, θα ’ναι  μεγάλη αδικία.

Φκιάνονται εταιρείες για τα ζώα,

Κροκόδειλους και σκύλους και γαϊδάρους,

Αχ, να μπορούσα να γαυγίσω τάχα  αθώα,

Γιατί σκυλιά βοηθάτε μόνο και κουμπάρους.

Δεν  πρέπει η φροντίδα ν’ απλωθεί

Από τους χειριστές του παγκαρίου

Κι  ούλους τους Λευκαδίτες  να δεχτεί

Στο τέμενος  του αγίου … Βαλαντίου;

Για τη Σύνταξη: Έκτορας Γ. Χόρτης

ΛΕΞΙΚΟ

[1] ξαμώνω = προσπαθώ με αιφνιδιαστική χειρονομία να αδράξω κάτι, να πετύχω κάποιο στόχο, να επιτεθώ. [2] προντάω = διώχνω [3] για τ’ρα δα καμπιόνι = ειρωνικά: για ιδες πρόσωπο!, για ιδές «προφαντικό»  (για ανάξιο λόγου πρόσωπο) [4] ντόρκος = ελεύθερος, ασύδοτος [5] ντορός = ίχνος, «πατημασιά» [6] μου κάζει = μου φαίνεται [7] σκαίνομαι = συχαίνομαι [8] «τα εώα και τα εσπέρια, την άρκτον και την μεσημβρίαν» = την Ανατολή και τη Δύση, το Βορρά και το Νότο [9] σκούφιες και μπερέτες = γης Μαδιάμ, διαλυτική κατάσταση/καταστάσεις [10] απλομής = εξαιτίας [11] πετρόλαδο = πετρέλαιο [12] Νεραϊδόλυμπα = θάλασσα με πολύ απόκρημνη και θαυμάσια ακτή, στην οποία  καταλήγει η χαράδρα της Κολώνης. Το ηλιοβασίλεμά της απ’ το Χορτιώτικο (Βήσσαλα) είναι μοναδικό. [13] ξαχούρδα = φυσική τσουλήθρα, μεγάλη κατωφέρεια [14] Μανόλη Αναγνωστάκη, Νέοι της Σιδώνος [15] λαχίδι = μικρό κομμάτι γης [16] Βρυσούλι: πηγή των Χορτάτων, μερικές εκατοντάδες μέτρα ΝΔ του χωριού. [17] Σνόουντεν, Έντουαρντ: αμερικανός διαχειριστής συστημάτων που αποκάλυψε πληροφορίες για απόρρητα προγράμματα παρακολουθήσεως τηλεπικοινωνιών από τις ΗΠΑ [18] Αγγ. Σικελιανού, Η Συνείδηση της γης μου, IV. Τα Χώματα [19] Κλώντια Σίφερ: γερμανίδα καλλονή που έλαμψε ως μοντέλο τη δεκαετία του ’90 [20] πασέτο = ξύλινο μέτρο